Abstract:

Στο άρθρο αυτό αναλύονται αφενός τα νομικά ζητήματα που έχουν απασχολήσει τα Δικαστήρια κατά την ενοποίηση δημόσιων νομικών προσώπων με δημόσια νομικά πρόσωπα και αφετέρου τα διαφορετικής φύσεως νομικά ζητήματα που απασχόλησαν τα Δικαστήρια κατά την ενοποίηση ιδιωτικών νομικών προσώπων με δημόσιο νομικό πρόσωπο. Η διαφορετική φύση των ζητημάτων που ανέκυψαν οφείλεται στο διαφορετικό νομικό καθεστώς των ιδιωτικών νομικών προσώπων.  Σχολιάζονται επίσης τα δύο εκ διαμέτρου αντίθετα πρακτικά επεξεργασίας του ΣτΕ, το 190/2006 επί αρχικού σχεδίου προεδρικού διατάγματος και  στη συνέχεια το (Ολ.) 240/2006 επί του τροποποιηθέντος ιδίου σχεδίου προεδρικού διατάγματος καθώς και η 116/2008 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών που έκρινε το κύρος της καταγγελίας των παραπάνω συλλογικών συμφωνιών. Τα πολιτικά και διοικητικά Δικαστήρια εκκινούν από διαφορετική αφετηρία και καταλήγουν σε εκ διαμέτρου αντίθετα συμπεράσματα. α) Το ΠΕ (Ολ.) ΣτΕ 240/2006 εκκινεί από τη σκέψη ότι στο άρθρο 22 παρ. 5 του Συντάγματος εμπίπτει η κύρια και η επικουρική κοινωνική ασφάλιση καθώς και η  αναγνωριζόμενη ως ισοδύναμη με την επικουρική ασφάλιση σε ιδιωτικά νομικά πρόσωπα. Αντίθετα, το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών θεωρεί ότι από το πεδίο εφαρμογής του 22 παρ. 5 του Συντάγματος εξαιρείται η προαιρετική, ιδιωτική, επικουρική ασφάλιση που παρέχεται δυνάμει συλλογικών ενοχικών συμφωνιών μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων.  β) Το ΣτΕ δεν ελέγχει αν πράγματι συντρέχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος για την ενοποίηση του ταμείου. Αντίθετα, το Μον. Πρωτοδικείο Αθηνών κάνει έναν εξαιρετικά αναλυτικό και εμπεριστατωμένο έλεγχο ως προς το ότι δεν αποτελεί σπουδαίο λόγο για την καταγγελία των εν λόγω συλλογικών συμβάσεων και συμφωνιών το αναφερόμενο στην αιτιολογική έκθεση του νόμου δημόσιο συμφέρον και συγκεκριμένα ο κίνδυνος  να καταστούν τα πιστωτικά ιδρύματα μη βιώσιμα ή οριακά μη βιώσιμα μετά την τυχόν εμφάνιση των υποχρεώσεών τους προς τα ταμεία σύμφωνα με τα διεθνή λογιστικά πρότυπα. γ) Το ΣτΕ, μη ελέγχοντας τη συνδρομή των λόγων δημοσίου συμφέροντος, δεν ελέγχει ούτε την αναλογικότητα των περιορισμών των δικαιωμάτων των εν λόγω ταμείων και των ασφαλισμένων. Αντίθετα, το πολιτικό δικαστήριο κάνει σχετικές κρίσεις. Η απόφαση του Μον. Πρωτοδικείου Αθηνών είναι αιτιολογημένη ως προς το ότι δεν συντρέχουν οι λόγοι δημοσίου συμφέροντος που επικαλείται ο νομοθέτης όσον αφορά στη διασφάλιση της αξίας των μετοχών των συγκεκριμένων πιστωτικών ιδρυμάτων μετά την εφαρμογή των διεθνών λογιστικών προτύπων και ως προς το ότι οι περιορισμοί που εισάγονται είναι δυσανάλογοι με τον σκοπό που επιδιώκει ο νομοθετης. Ωστόσο, δεν εξετάζεται αν οι  λοιποί λόγοι δημοσίου συμφέροντος τους οποίους επικαλείται η αιτιολογική έκθεση του νόμου συνιστούν σπουδαίο λόγο για την καταγγελία των εν λόγω συλλογικών συμβάσεων εργασίας και συμφωνιών. Απαιτείται αντίστοιχη τεκμηρίωση για τον σπουδαίο λόγο σε σχέση με τους λοιπούς λόγους δημοσίου συμφέροντος που αναφέρει η αιτιολογική έκθεση.

               Το άρθρο καταλήγει ότι η νομοθεσία και η νομολογία δεν έχουν αξιοποιήσει τις αρχές του δικαίου της κοινωνικής ασφάλισης που θα μπορούσαν να συμβάλουν στη στη δικαστική αξιολόγηση του δημοσίου συμφέροντος και της αναλογικότητας των ενοποιήσεων. Οι  ενοποιήσεις δεν είναι πανάκεια. Για να αρθούν οι ανισότητες και να επιτευχθούν οι στόχοι της δικαιότερης κατανομής του πλούτου μεταξύ των γενειών και μεταξύ των ασφαλισμένων απαιτείται ενοποίηση των καθεστώτων, όχι κατ’ ανάγκην των οργανισμών κοινωνικής ασφαλίσεως. Η κρατική παρέμβαση θα πρέπει να εστιάζει στον εξορθολογισμό της νομοθεσίας που διέπει τους ειδικούς ασφαλιστικούς οργανισμούς, τη σύγχρονη διοικητική οργάνωση και την υποστήριξη του έργου των ασφαλιστικών οργανισμών, έτσι ώστε η προσφυγή στις ενοποιήσεις να μην υποδηλώνει αδυναμία συντονισμού και ελέγχου.