3. Ἡ θεωρητικὴ σύλληψη τοῦ μελωδικοῦ φαινομένου στὴν τονικὴ καὶ τὴ χρονική του διάσταση
Ἀπὸ τὰ μέσα τοῦ 6^ου πΧ αἰώνα τοὺς Ἕλληνες φιλοσόφους ἀπασχολεῖ τὸ φαινόμενο τῆς (μουσικῆς) μελωδίας: τί εἶναι μελωδία, ποιὰ ἡ φύση της, ποιὰ τὰ συστατικά της στοιχεῖα. Δύο αἰῶνες ζύμωσης θὰ χρειαστοῦν μέχρι τὴν πληρέστερη θεωρητικὴ διατύπωση τοῦ Ἀριστόξενου (τέλη 4^ου πΧ αἰώνα). Ἡ μελωδία συλλαμβάνεται ὡς ἀποτελούμενη ἀπὸ μία τονικὴ (ἁρμονικὴ) καὶ μία χρονικὴ (ρυθμικὴ) συνιστῶσα. Οἱ σωζόμενες θεωρητικὲς πραγματεῖες ἀποτελοῦν πολύτιμες πηγὲς πληροφοριῶν γιὰ τὶς εὐάρμοστες καὶ εὔρυθμες δομὲς ποὺ συνιστοῦν τὴν ἀποδεκτὴ μελωδία. 

4. Μουσικὴ σημειογραφία καὶ σωζόμενες μελωδίες 
Ἂν καὶ ἕνα εἶδος μουσικῆς σημειογραφίας (παρασημαντικὴ) θὰ πρέπῃ νὰ ἦταν ἐν χρήσει ἀπὸ τὸν 5^ο πΧ αἰώνα, ἡ ὕπαρξή του τεκμηριώνεται μόνον στὸν προχωρημένο 4^ο πΧ αἰώνα (Ἀριστόξενος). Στὴ σωζόμενη μορφή της (ἀλύπια), ἐμφανίζεται ὡς ἕνα σύνολο ἀλφαβητικῶν σημείων, συμβατικῶν καὶ παραλλαγμένων, οἱ τονικὲς σχέσεις μεταξὺ τῶν ὁποίων ἐξαρτῶνται ἀπὸ τὴν τοποθέτησή τους στὶς δόκιμες κλίμακες (τρόπους συστηματικούς). Ἡ διάσωση τοῦ κώδικα τῆς ἀλύπιας σημειογραφίας μᾶς δίνει τὴ δυνατότητα νὰ μεταγράψωμε τὶς σωζόμενες παρτιτοῦρες καὶ νὰ τὶς ἐκτελέσωμε στα πλαίσια τοῦ δυνατοῦ. Ἡ ἀρχαιότερη καταγραμμένη μελωδία προέρχεται ἀπὸ τὸν εὐριπιδικὸ Ὀρέστη καὶ ἡ πλέον ὕστερη ἀπὸ χριστιανικὸ ὕμνο στὴν ἉγίαΤριάδα τοῦ 3^ου/4^ου μΧ αἰώνα.