Αποτελεί το μοναδικό μάθημα επιλογής που συνδυάζει γνώσεις της θεωρίας των λιθοσφαιρικών πλακών και της σεισμολογίας για την κατανόηση και εμπέδωση σε βάθος των χαρακτηριστικών της παγκόσμιας σεισμικότητας, με έμφαση στον ευρύτερο Ελληνικό χώρο. Κατ’αρχήν συνδέεται η θεωρία των λιθοσφαιρικών πλακών με τις περιοχές μεγάλης σεισμικής δραστηριότητας στη γη και κατόπιν στον Ελληνικό χώρο διεξοδικά. Εξετάζονται λεπτομερώς τα σεισμοτεκτονικά χαρακτηριστικά του Ελληνικού χώρου.

Σκοπός του μαθήματος

Η ενημέρωση των φοιτητών σχετικά με την εξέλιξη της θεωρίας η οποία εξηγεί τα αίτια και τους μηχανισμούς δημιουργίας των σεισμών παγκοσμίως και ειδικότερα της Ελλάδας, με εκτενή αναφορά στη σεισμικότητα του Ελληνικού χώρου και τα αίτιά της. Η απόκτηση γνώσεων σχετικά με την πρόσφατη και παλαιότερη σεισμική δραστηριότητα, τη διαφοροποίηση της σεισμικότητας και του καθεστώτος τάσεων διαφόρων περιοχών του του Ελληνικού χώρου και παγκοσμίως, καθώς και με τον τρόπο, με τον οποίο συνδέεται γενικότερα η σεισμική δραστηριότητα με τις διεργασίες στο εσωτερικό της γης, με γνώμονα τη θεωρία της τεκτονικής των πλακών.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής/τρια θα είναι ικανός/η:

1. Να αναγνωρίζει και να περιγράφει την συμπεριφορά των κύριων και δευτερευόντων τεκτονικών πλακών στη γη.
2. Να αναγνωρίζει και να περιγράφει την κίνηση των περιθωρίων των τεκτονικών πλακών στην γη.
3. Να αναγνωρίζει και να περιγράφει τα αίτια και τα χαρακτηριστικά υψηλής σεισμικής δραστηριότητας στις διάφορες περιοχές της γης σε σχέση με τη θεωρία των τεκτονικών πλακών (σεισμοί περιθωρίων πλακών και ενδοπλακικοί σεισμοί).
4. Να αναγνωρίζει και να περιγράφει τα αίτια και τα χαρακτηριστικά υψηλής σεισμικής δραστηριότητας στις διάφορες περιοχές της Ελλάδας σε σχέση με τη θεωρία των τεκτονικών πλακών.
5. Να αναγνωρίζει και να περιγράφει τη συμπεριφορά της μικροπλάκας του Αιγαίου και τη σεισμικότητα αυτής.
6. Να αναγνωρίζει και να περιγράφει τους μηχανισμούς γένεσης σεισμών σε σχέση με τη θεωρία των τεκτονικών πλακών.

Περιεχόμενο: Aφού γίνει σύντομη αναφορά στις προηγούμενες θεωρίες εξέλιξης της Γης, το μάθημα επικεντρώνεται στη σύγχρονη θεωρία της τεκτονικής των λιθοσφαιρικών πλακών, συνδέει την τεκτονική λιοθσφαιρικών πλακών με τη γένεση του σεισμού και εξετάζει τη σεισμικότητα του ευρύτερου Eλληνικού χώρου. Συγκεκριμένα, το μάθημα περιλαμβάνει:
α. Iστορική εξέλιξη - Θεωρία απομάκρυνσης των ηπείρων - Θεωρία εξάπλωσης του πυθμένα των ωκεανών - Θεωρίες λιθοσφαιρικών πλακών - Κίνηση λιθοσφαιρικών πλακών - Όρια λιθοσφαιρικών πλακών - Λιθοσφαιρικές πλάκες και σεισμοί - Nησιωτικά τόξα - Tεκτονική των λιθοσφαιρικών πλακών στην Aνατολική Mεσόγειο.
β. Σεισμικότητα Ελληνικού χώρου - Σεισμικές ζώνες - Kατανομή ελαστικών τάσεων στον Ελληνικό χώρο.

Στις διαλέξεις του μαθήματος περιλαμβάνεται η παρουσίαση του εκπαιδευτικού εργαλείου "Η βαλίτσα του σεισμού".

Το εργαστήριο περιλαμβάνει 8 εργαστηριακές ασκήσεις. Η τελευταία άσκηση είναι προετοιμασία, ανάπτυξη και παρουσίαση από τους φοιτητές και τις φοιτήτριες θέματος σχετικού με το αντικείμενο του μαθήματος.

ΔΙΝΟΝΤΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ:

• Πώς επηρέασε η Θεωρία της Τεκτονικής Λιθοσφαιρικών Πλακών τη σημερινή μορφή της γης;
• Ποια η σχέση της θεωρίας αυτής με τους σεισμούς;
• Γιατί έχει σεισμούς η Ελλάδα;
• Τι είδους σεισμούς έχει η Ελλάδα, που και γιατί;

Β. Ασκήσεις πράξης και εργαστηριακές ασκήσεις

• ΜΕΡΟΣ Α’: Ασκήσεις μελέτης περιθωρίων τεκτονικών πλακών
• ΜΕΡΟΣ Β’: Ασκήσεις υπολογισμού ταχύτητας τεκτονικών πλακών
• ΜΕΡΟΣ Γ’: Ασκήσεις εκτίμησης χαρακτηριστικών σεισμικότητας Ελληνικού χώρου
• ΜΕΡΟΣ Δ’: Ασκήσεις εκτίμησης σεισμοτεκτονικών χαρακτηριστικών σεισμών του Ελληνικού χώρου

English abstract

OBJECTIVES

Great earthquakes are the result of Plate Tectonics. The course correlates the theory of Plate Tectonics with world seismicity, focusing on the Seismology of Greece. Knowledge of the earth’s tectonic plates, their properties, relative movements and boundaries leads to the understanding where, why and how earthquakes occur. Greece is situated on the Eurasian-African plate boundary, with 50% of the total seismic energy release in Europe. The course aims at gaining significant insights into the latest issues on the study of Greek earthquakes and their focal mechanisms.

LEARNING OUTCOMES

Knowledge

The student understands the importance of Plate Tectonics theory to society and to the study of the Earth; can explain why, how and where earthquakes occur; identify the tectonic plates, their movement and their properties; distinguish between shallow, intermediate and deep earthquakes; analyse seismicity maps; describe the tectonic plates in the broader area of Greece; identify the seismicity zones in Greece; relate the seismicity and focal mechanisms of Greek earthquakes with Plate Tectonics.

Skills

The student is able to describe the tectonic plates movements and calculate velocities, evaluate seismicity parameters, identify seismicity zones, plot the distribution of hypocentres of a subduction zone, determine an earthquake’s focal mechanism.