Χειμερινό εξάμηνο 2021-2022 (Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών)
Λ017 Ελληνογερμανικές γραμματειακές σχέσεις

Θέμα του σεμιναρίου είναι οι ρεαλιστικές και φαντασιακές εικόνες της Ελλάδας στην γερμανόφωνη λογοτεχνία από τα μέσα του 18ου αιώνα και μετά. Η ελληνική αρχαιότητα, η ελληνική μυθολογία και γραμματεία αποτελούν στον δυτικοευρωπαϊκό πολιτισμό διαρκές πρότυπο και σημείο αναφοράς. Στη Γερμανία ωστόσο, από την εποχή του Winckelmann και σχεδόν ως τις μέρες μας, ο λόγος περί την Ελλάδα αποκτά για τη γερμανική διανόηση εξόχως ιδιαίτερη σημασία. Οι λογοτεχνικές αναφορές στον ελληνικό χώρο και την ελληνική φύση, στους Έλληνες και την ελληνική αρχαιότητα, λειτουργούν μεταξύ άλλων ως  ένα πρότυπο ολότητας, μια ιδανική εικόνα αδιατάρακτης ενότητας ανθρώπου και φύσης, ένα αντίβαρο στην σύγχρονη εμπειρία της διάσπασης και αποξένωσης, όπως την στηλίτευσε ο Ρουσώ. Πως συγκροτείται αυτή η ιδανική εικόνα που τοποθετείται με περισσότερη ή λιγότερη ακρίβεια στον ελληνικό γεωγραφικό χώρο και ποια τα επιμέρους χαρακτηριστικά της; Κανείς από τους Γερμανούς συγγραφείς που συνέβαλαν στην συγκρότηση της εικόνας της Ελλάδας κατά τον 18ο και τον 19ο αιώνα δεν ταξίδεψε πράγματι στην χώρα (Winckelmann, Wieland, Goethe, Schiller, Hölderlin), ενώ από το γύρισμα του 19ου στον 20ό αιώνα και μετά οι Γερμανοί διανοούμενοι που πραγματοποιούν το ταξίδι στην Ελλάδα (Hauptmann, Hofmannsthal, Freud) γράφουν για την εμπειρία τους, που είναι η εμπειρία της αντιπαράθεσης της ισχυρής εσωτερικής εικόνας τους της Ελλάδας με την εξωτερική πραγματικότητα, αντιπαράθεση που λειτουργεί είτε ως έμπνευση, είτε ως διαταραχή. Τα κείμενα που θα εξεταστούν στο σεμινάριο θα ανακοινωθούν στην αρχή του εξαμήνου.

Λ017 Deutschgriechische Literaturbeziehungen

Gegenstand des Seminars sind die realen und imaginären Bilder Griechenlands in der deutschsprachigen Literatur seit der Mitte des 18. Jahrhunderts. Die griechische Antike, Mythologie und Literatur sind für die gesamte abendländische Kultur Vorbild und Fundus für mannigfaltige moderne literarische Variationen und Adaptionen. Seit Winckelmann jedoch und fast bis in unsere Zeit hinein gewinnen darüber hinaus Griechenland und das Griechentum für die deutsche Literatur und Kultur ein eigenes thematisches Interesse. Im Zuge des Griechenland-Diskurses (Rekurs auf Land und Natur, auf griechisches Dasein überhaupt und auf die griechische Antike) entstehen Griechenland-Bilder, die im Sinne Rousseaus als Ideal und als Utopie höchster Ganzheit und Vollkommenheit und als Gegenbild zu Entfremdungserfahrungen fungieren können. Auf welche Art und Weise werden solche Bilder – auch vom geographischen Raum Griechenlands – entworfen und welche sind ihre Charakteristika? Keiner der am Entwurf solcher Bilder mitwirkenden Autoren des 18. und 19. Jahrhunderts (Winckelmann, Wieland, Goethe, Schiller, Hölderlin) ist allerdings je in Griechenland gewesen, während die um die Jahrhundertwende vom 19. zum 20. Jahrhundert ins Land Reisenden (Hauptmann, Hofmannsthal, Freud) über ihre Erfahrungen schreiben, die angesichts der Konfrontation von innerem Bild und äußerer Wirklichkeit zwischen begeisterter Ich-Findung, Ansporn zur eigenen Kreativität und höchstem Befremden changieren. Die im Seminar zu behandelnden Texte der genannten Autoren werden am Anfang des Semesters bekanntgegeben.