École Giffard, Institut supérieur d’études françaises, Institut français d’Athènes ou Institut français de Grèce… l’établissement fondé en 1907 par l’École française d’Athènes a connu plusieurs dénominations et de nombreuses mutations, mais n’a jamais failli à ses missions fondamentales : non seulement travailler à la diffusion de la langue française en Grèce, mais aussi et surtout favoriser le dialogue entre les cultures des deux pays. Depuis sa création, au début du XXe siècle, ses transformations accompagnent l’évolution de la société grecque, grâce à l’action déterminée de tous ceux qui le dirigent et l’animent. Autrefois fréquenté par des dizaines de milliers d’élèves et doté d’un vaste réseau d’annexes, il est aujourd’hui un acteur essentiel de la vie culturelle grecque : nombreux sont les écrivains, peintres, sculpteurs, musiciens et metteurs en scènes, ainsi que les scientifiques de toutes les disciplines, qui ont franchi et franchissent encore ses portes. Cet ouvrage, qui s’appuie sur un vaste éventail de sources inédites et de documents d’archives, retrace les grandes étapes de cette histoire commune.

Στη μα­κρά πα­ρά­δο­ση της ένο­πλης εθε­λού­σι­ας στρά­τευ­σης στην ευρω­πα­ϊ­κή ήπει­ρο, η δε­κα­ε­τία του 1910, στην οποία επι­κε­ντρώ­νο­νται οι με­λέ­τες του πα­ρό­ντος τό­μου, κα­τέ­χει ξε­χω­ρι­στή θέ­ση. Την πε­ρί­ο­δο αυτή ο ένο­πλος εθε­λο­ντι­σμός γνώ­ρι­σε την κο­ρύ­φω­σή του, δεί­χνο­ντας πα­ράλ­λη­λα και τα πρώ­τα ση­μά­δια κάμ­ψης, κα­θώς η πρα­κτι­κή της ένο­πλης στρά­τευ­σης με­ταλ­λά­χθη­κε με την εμ­φά­νι­ση, αρ­χι­κά στα Βαλ­κά­νια, και αρ­γό­τε­ρα και στην υπό­λοι­πη Ευρώ­πη, εμπό­λε­μων συρ­ρά­ξε­ων νέου, «βι­ο­μη­χα­νι­κού» τύ­που. Η μα­ζι­κή αν­θρω­πο­σφα­γή με μη­χα­νι­κά μέ­σα απο­δυ­νά­μω­σε τον ρο­μα­ντι­κό χα­ρα­κτή­ρα της ένο­πλης προ­σω­πι­κής συμ­με­το­χής, που έθρε­ψε τα εθε­λο­ντι­κά κι­νή­μα­τα του 19ου αιώ­να. Η δε­κα­ε­τία του 1910 συ­νι­στά, απ’ αυτήν την άπο­ψη, βα­θειά το­μή στη μα­κρά ιστο­ρία του ένο­πλου εθε­λο­ντι­σμού, τό­σο του ελ­λη­νι­κού, όσο και ευρύ­τε­ρα του ευρω­πα­ϊ­κού, με κύ­ρι­ους σταθ­μούς τους Βαλ­κα­νι­κούς πο­λέ­μους και τον Α΄ Πα­γκό­σμιο πό­λε­μο. Στη δι­άρ­κεια αυτών των χρό­νων το εθε­λο­ντι­κό κί­νη­μα από την Ήπει­ρο, την Κρή­τη και την Κύ­προ γι­γα­ντώ­θη­κε, ενώ χι­λι­ά­δες από­δη­μοι από τις Η.Π.Α. και την Αίγυ­πτο έσπευ­σαν επί­σης να κα­τα­τα­χθούν στον ελ­λη­νι­κό στρα­τό, μα­ζί με την τε­λευ­ταία γε­νιά των Ιτα­λών Γα­ρι­βαλ­δι­νών. Σε μια πα­ράλ­λη­λη κα­τεύ­θυν­ση, στον Με­γά­λο πό­λε­μο με­ρι­κές εκα­το­ντά­δες Έλ­λη­νες εντά­χθη­καν στις γραμ­μές του γαλ­λι­κού στρα­τού και πολ­λα­πλά­σιοι Κύ­πριοι (Έλ­λη­νες και Τούρ­κοι) στο «Μα­κε­δο­νι­κό Με­τα­γω­γι­κό Σώ­μα» του βρε­τα­νι­κού στρα­τού. Σε αυτή την πε­ρί­ο­δο εστι­ά­ζει το ανά χεί­ρας βι­βλίο, προ­κει­μέ­νου, μέ­σα από μια συ­νο­λι­κή προ­σέγ­γι­ση και πο­λυ­πρι­σμα­τι­κή θε­ώ­ρη­ση, να ανα­δει­χθούν οι ρι­ζι­κές με­τα­μορ­φώ­σεις και τα ιδι­αί­τε­ρα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά της εθε­λο­ντι­κής πρα­κτι­κής.

Στο ανά χείρας βιβλίο o Νορβηγός Άρνε Τρέχολτ εξιστορεί την στράτευσή του εναντίον της δικτατορίας των Συνταγματαρχών. Μέσα από το συγγραφικό του έργο και την πολιτική του δράση ο Τρέχολτ αγωνίστηκε σθεναρά καθόλη τη διάρκεια της Επταετίας ενάντια στο στρατιωτικό καθεστώς, όντας ένας από τους πιο δραστήριους πολέμιους της Χούντας στις σκανδιναβικές χώρες. Επιπλέον, υπήρξε ένας οξυδερκής παρατηρητής της ελληνικής πολιτικής σκηνής στις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Μέσα από μια γλαφυρή γραφή, που θυμίζει σκανδιναβικό αστυνομικό μυθιστόρημα, ο Τρέχολτ αφηγείται τη σχεδόν μυθιστορηματική περίπτωση του Παντελή Μαρκετάκη, πρώην πολιτικού κρατούμενου, που, από ελεγχόμενος μάρτυρας υπέρ του καθεστώτος, έφτασε να καταθέτει εναντίον του στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το 1969, προτού ζητήσει άσυλο στη Νορβηγία. Το βιβλίο εμπλουτίζεται μ’ένα κείμενο αναμνήσεων, όπου ο Τρέχολτ αποτυπώνει με τη βοήθεια πληθώρας στοιχείων τη συνεισφορά του ίδιου και των συμπατριωτών στην εκστρατεία αλληλεγγύης με τους Ελληνες δημοκράτες. Μέσα απ’αυτήν την πολύτιμη μαρτυρία δίνεται η ευκαιρία στον έλληνα αναγνώστη να αντιληφθεί τις υπόγειες διεργασίες γύρω από τη λεγόμενη «Ελληνική Υπόθεση» στο Στρασβούργο, που οδήγησε στην αποχώρηση της χουντικής Ελλάδας από το Συμβούλιο της Ευρώπης και καταγράφηκε ως κομβική στιγμή στην ιστορία της καταγγελίας των βασανιστηρίων και της υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επιπλέον, αναδεικνύει το μέγεθος της συμμετοχής των σκανδιναβικών κοινωνιών στον αγώνα για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα. Το βιβλίο φωτίζει τη συχνά λησμονημένη ευρωπαϊκή διάσταση του αντιδικτατορικού αγώνα. Η περίπτωσή του Τρέχολτ αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της στράτευσης μιας από τις πλέον πολιτικοποιημένες και αλληλέγγυες γενιές που γνώρισε η ευρωπαϊκή ήπειρος τον 20ό αιώνα. Μας θυμίζει ότι νεαροί Δυτικοευρωπαίοι δραστηριοποιήθηκαν ενεργά, στηρίζοντας με κάθε δυνατό μέσο, νόμιμο ή και παράνομο, τις προσπάθειες για την υπεράσπιση των δημοκρατικών ελευθεριών και των ανθρώπινων δικαιωμάτων στη χουντοκρατούμενη Ελλάδα, συνεργαζόμενοι στενά με ελληνες αντιστασιακούς και αντιφρονούντες.