Publications

Forthcoming
Blondel J, Aronson J, Bodiou J-Y, Boeuf G. Η Μεσογειακή περιοχή: Βιοποικιλότητα στο χώρο και το χρόνο
. Αθήνα: Παρισιάνου; Forthcoming.
2014
Chimona C, Karioti A, Skaltsa H, Rhizopoulou S.  Occurrence of secondary metabolites in tepals of Asphodelus ramosus. Plant Biosystems. 2014;148(1):31-34.Abstract
Major processes contributing to subtleties of ephemeral flowers of Asphodelus ramosus are related to chemical constituents detected in tepals which expand during cold and wet seasons in the eastern Mediterranean. Luteolin, caffeic acid, chlorogenic, and p-hydroxy-benzoic acids are the main constituents, whereas alkanes, ketones, and fatty acids appear in low amounts.
Rhizopoulou S. “Portrayals” of long-lived Mediterranean plants linked to virtues. Plant Biosystems [Internet]. 2014. Publisher's VersionAbstract
The association of plants with moral principles of individuals is presented in a miscellaneous, Medieval Greek manuscript. Botanical traits of 14 plants grown in Mediterranean landscapes have been used to express and awaken morals in the Middle Ages. Nowadays, plants symbolically linked to virtues represent a global resource for research.
2013
Rhizopoulou S. Plant skin: of interest to humans and insects. http://blogs.elpais.com/atomium-culture/2013/12/plant-skin-of-interest-to-humans-and-insects.html December. 2013.
Argiropoulos A, Rhizopoulou S. Morphological features of petals of Nerium oleander L. Plant Biosystems. 2013;147 (3):638-644.Abstract
Nerium oleander (oleander) is a very desirable ornamental, widely diffused throughout the Mediterranean region that exhibits a prolonged flowering period during the dry season. The structure of white, pink and red petals of single flowers of N. oleander was examined using light microscopy, scanning electron microscopy and atomic force microscopy. The petals consist of one layered adaxial epidermis with conical-papillate cells, a mesophyll with loosely arranged cells and large intercellular spaces, and one layered abaxial epidermis with cuboid cells. The adaxial and the abaxial epidermises of petals are further ornamented by wrinkled reliefs, which increase the cell surface area. Roughness of the extracellular relief varies between adaxial and abaxial surfaces of white and red petals; the opposite holds true for the pink petals of the wild plants of N. oleander. Roughness was linearly correlated with vertical distance, and surface distance was linearly correlated with horizontal distance of the reliefs. Micromophology of petals of N. oleander revealed submicron features that may be particularly important for the performance of the nectarless flowers under ambient conditions, affecting energy exchange with the surrounding environment and adhesive properties of pink flowers during a seven-day flower life-span, and white and red flowers during a five-day life-span.
2012
Argiropoulos A, Rhizopoulou S. Micromorphology of petals of the invasive weed Oxalis pes-caprae. Weed Biology and Management. 2012;12:47-52. oxalis_2012.pdf
Argiropoulos A, Rhizopoulou S. Micromorphology of petals of the invasive weed Oxalis pes-caprae. Weed Biology and Management. 2012;12:47-52. oxalis_2012.pdf
Argiropoulos A, Rhizopoulou S. Micromorphology of petals of the invasive weed Oxalis pes-caprae. Weed Biology and Management. 2012;12:47-52. oxalis_2012.pdf
Chimona C, Stamellou A, Argiropoulos A, Rhizopoulou S. Study of variegated and white flower petals of Capparis spinosa expanded at dusk in arid landscapes. Journal of Arid Land . 2012;4(2):171-179.Abstract
In this study, we provide the first evidence of two pairs of petals of the rapidly expanded and short-lived nocturnal flowers of Capparis spinosa L. (caper) during the prolonged drought period in Eastern Mediterranean region. The corolla of the winter-deciduous, perennial C. spinosa consists of two pairs of petals: a pair of white distinct petals and a pair of connate variegated petals with green basal parts. The results indicated the presence of substantially different amounts of chlorophyll in the two pairs of petals, while their carbohydrates’ content is comparable with that of the green sepals. High resolution imaging of petal surfaces of short-lived flowers of C. spinosa, obtained by using scanning electron microscopy, revealed stomata on the adaxial epidermis on both the white and the green parts of the variegated petals; while dense hairs were found on the surface of the abaxial green parts of the variegated petals. Adaxial, epidermal cells of the variegated petals, viewed using atomic force microscopy, possess a submicron, cuticular microfolding that differs between the white and the green parts of the petals. It appears that microridges on the adaxial, white parts of petals of C. spinosa compensate for an increase in cell surface area of the short lived petals, while the roughness of the green parts of petals was found to be higher than that of the white parts. Thus, the micromorphology of surfaces of epidermal cells is expected to affect optical properties and wettability of the floral tissues. These findings may be particularly important for understanding the performance of the short-lived petals of C. spinosa, which are exposed to dryland environments.
studyofvariegatedandwhiteflowerpetalsofcapparisspinosaexpandedatduskinaridlandscapes.pdf
Argiropoulos A, Rhizopoulou S. Micromorphology of petals of the invasive weed Oxalis pes-caprae. Weed Biology and Management. 2012;12:47-52. oxalis_2012.pdf
Sophia R. Changing mediterranean environment: irrefutable evidence from pre-industrial, unpublicised scenes contemporary with a mission (1786-1787) in the Levant. Global Nest Journal. 2012; 14 (4):516-524. gnj_2012.pdf
Kolyva F, Stratakis E, Rhizopoulou S, Chimona C, Fotakis C. Leaf surface characteristics and wetting in Ceratonia siliqua. Flora - Morphology, Distribution, Functional Ecology of Plants. 2012;207(8):551-556. flora_2012_ceratonia_siliqua.pdf
Meletiou-Christou MS, Rhizopoulou S. Constraints of photosynthetic performance and water status of four evergreen species co-occurring under field conditions. Botanical Studies. 2012;53(3):325-334.Abstract
Leaf water status and photosynthetic characteristics were investigated in four evergreen species, i.e. Laurus nobilis, Ligustrum japonicum, Nerium oleander and Pittosporum tobira, grown under ambient conditions. The results reveal variations in photosynthetic traits in relation to the use of water, during the optimal period of growth, in the middle of the dry season, during the secondary growth period and in the middle of the cold and wet season. Photosynthesis was restricted by limitations of stomatal conductance, causing transpiration impairment in L. nobilis, L. aponicum and P. tobira; while, the opposite holds true for N. oleander . Stomatal conductance of N. oleander was higher than that of the three co-existing species, sustaining elevated rates of photosynthesis and transpiration, at the expense of water. As drought progressed, there was a reduction in photosynthesis and water use efficiency in L. japonicum and P. tobira . Leaf turgor of the four species was closely associated with leaf water potential and differences among species narrowed in the dry season. The results show that L. nobilis possess features that confer  advantage for the maintenance of this species in the driest sites, N. oleander maximises gas exchanges in the dry season by exhibiting a capacity for water acquisition, while L. japonicum and P. tobira may be limited to the moist sites .
Rhizopoulou S, Lykos A, Delipetrou P, Vallianatou I. Living collection of Flora Graeca Sibthorpiana: from the folios of the monumental Edition to the beds of a Botanic garden in Greece. Sibbaldia . 2012;(10):171-196 .
Ριζοπούλου Σοφία. Κήπος προσευχής
. Αθήνα: Καλειδοσκόπιο, Φιλοδασική Ένωση Αθηνών; 2012.Abstract
Πρόκειται για τον κήπο των αρετών, τον κήπο του Παραδείσου, τον κήπο της Εδέμ. Ετσι τον αναφέρει ένα σπάνιο βυζαντινό χειρόγραφο που βρίσκεται στην Οξφόρδη. Ενα ανώνυμο κείμενο του 13ου αιώνα συγκεκριμένα, που περιγράφει έναν κήπο κάπου στην Ανατολική Μεσόγειο, πραγματικό και συμβολικό ταυτόχρονα, τονίζοντας τη δισυπόστατη έννοια που είχε για τον βυζαντινό άνθρωπο: πνευματικός τόπος αρετών και ταυτόχρονα η απτή πραγματικότητα μιας φυσικής όασης. Στον κήπο αυτόν η ελιά υποδηλώνει την ελεημοσύνη, η βάτος προτρέπει στην υπακοή, η ροδιά συσχετίζεται με το θάρρος και το σθένος και το κίτρο με τα ευώδη του αιθέρια έλαια δείχνει την αγνότητα και τη σωφροσύνη. Γιατί αυτός ο κήπος δεν είναι σαν τους άλλους. Κάθε φυτό έχει την ακριβή του θέση μέσα του. Οπως και κάθε αρετή στην ψυχή του ανθρώπου. «Η βίβλος αύτη τέρψιν παραδεισσίου / τω φιλομαθεί ψυχικού παρεισάγει, / εις τας νοήσεις κατά νουν παρεισφέρει». (Το βιβλίο αυτό θα εισαγάγει τον φιλομαθή αναγνώστη στη γοητεία και στις χάρες ενός παραδεισένιου κήπου, αν στρέψει προς αυτό όλη του τη σκέψη). Αυτό αναφέρεται στο προοίμιο του χειρογράφου. Δεκατέσσερα φυτά του μεσογειακού τοπίου συσχετίζονται στο χειρόγραφο με αντίστοιχο αριθμό πνευματικών αρετών. Καθένα από αυτά στηρίζει μια αρετή με στόχο όλες μαζί να δράσουν ανυψωτικά και επουλωτικά για την ψυχή του ανθρώπου. «Με οξυδερκή ματιά ο ανώνυμος συντάκτης του χειρογράφου αποκρυπτογραφεί τους κώδικες της φυτικής ζωής για να συνθέσει έναν κήπο των αρετών» λέει η κυρία Ριζοπούλου, εντυπωσιασμένη από την ακρίβεια και τη ζωντάνια των περιγραφών, όπως δηλώνει στη μικρή μελέτη της «Κήπος προσευχής» που εξέδωσε η Φιλοδασική Ενωση Αθηνών με τον εκδοτικό οίκο Καλειδοσκόπιο. Η φύση «Κορμοί, κλαδιά, φυλλώματα, άνθη και καρποί, μέσα από τα χρώματα, τους ήχους, τις μυρωδιές, τις γεύσεις και το άγγιγμα μιας φύσης γενναιόδωρης συνθέτουν ένα μοναδικό συνεχές ανάμεσα στο σωματικό και στο πνευματικό» σημειώνει η κυρία Ριζοπούλου, αφού, όπως αναλύει στη συνέχεια, «το κυριολεκτικό βρίσκεται εδώ σε εξαιρετική ισορροπία με το μεταφορικό σε μια ιδιαίτερα ευνοϊκή προσέγγιση - ακόμη και εξύμνηση - του φυσικού κόσμου μέσω των αισθήσεων». Τρία είναι τα προπύλαια δέντρα στον κήπο των αρετών: ο κέδρος, το κυπαρίσσι και το πεύκο. Ολα είναι βραδυαυξή και αειθαλή. Και όλα εισηγούνται την ασκητική ζωή και την εγκράτεια: «Ωσπερ δε τα φυτά οι κατά τον αυτόν πάντα τον καιρόν καρποφορούσιν, ουδέ ανθούσιν, αλλ' ουδέ πεπαίνουσιν όλον τον καρπόν αθρόως, ουδέ συμπαραμένοντα τοις εσχάτοις έχουσιν τον πρώτον τα πάντα ούτω κανθάδε. Καιρός γαρ το παντί πράγματι, κατά τον Σολομώντα» (Οπως τα φυτά ούτε καρποφορούν ούτε ανθίζουν όλα την ίδια εποχή αλλά και στο καθένα δεν ωριμάζουν οι καρποί ταυτόχρονα, ούτε οι πρώτοι καρποί περιμένουν τους τελευταίους, έτσι κι εδώ. Υπάρχει σωστός καιρός για καθετί, όπως είπε ο Σολομώντας). Η κλοπή Το χειρόγραφο αποτελείται από 34 φύλλα με 1.100 στίχους σε ελληνική μικρογράμματη γραφή και στην πραγματικότητα είναι έργο δύο συντακτών, αφού στο προοίμιο ο δεύτερος αναφέρεται στον πρώτο προσθέτοντας πέντε φυτά στα ήδη υπάρχοντα εννέα. Προϊόν «κλοπής» όμως από το μεγάλο ταξίδι στην Ανατολή που έκανε ο άγγλος περιηγητής και ορυκτολόγος Edward Daniew Clarke (1768-1822) ήταν το χειρόγραφο. Η ακριβής προέλευσή του, άγνωστη, αφού είχε επισκεφθεί όλες τις μεγάλες μονές, αποσπώντας συνολικά 94 τόμους, από τους οποίους οι 38 ήταν στα ελληνικά. Με καθαρή τη συνείδηση μάλιστα, καθώς το αιτιολογικό του ήταν ότι έσωσε τα χειρόγραφα από τα ποντίκια και τα σκουλήκια των μοναστηριακών βιβλιοθηκών αλλά και από την άγνοια των μοναχών, τα πούλησε αντί 1.000 λιρών στη Βοδληιανή Βιβλιοθήκη. Ο Παράδεισος Ως «συμβολικός κήπος» ή «θεωρητικόν παραδείσσιον» αναφέρεται το χειρόγραφο στη διεθνή βιβλιογραφία. Αλλωστε η λέξη «παράδεισος», προερχόμενη από την αρχαία περσική pairi-daeza, που σήμαινε «άλσος» ή «κήπος ευχαρίστησης» (σύνθετη από τις λέξεις «pairi» και «daeza», δηλαδή «κήπος» και «τείχος») υποδηλώνει έναν υπαίθριο, τειχισμένο χώρο.
kipos_proseyhis.jpg
2008
Ριζοπούλου Σοφία. Το αλφαβητάρι των λουλουδιών. Αθήνα: Δίαυλος; 2008. av_loyloydion.jpg
Ριζοπούλου Σοφία. Ριζοτόμος μελέτη για την περιπλάνηση της ύλης του Διοσκουρίδη σε χειρόγραφα, κώδικες, βιβλία και βοτανολόγια. Αθήνα: Δίαυλος; 2008. Publisher's VersionAbstract
Οι ριζοτόμοι ήταν βοτανοσυλλέκτες. Το Ριζοτομικό βοτανολόγιο του Κρατεύα (2ος αιώνας π.Χ.) χάθηκε. Το πρωτότυπο κείμενο του Διοσκουρίδη Περί ύλης ιατρικής ή De materia medica του Διοσκουρίδη (1ος αιώνας μ.Χ.) δεν υπάρχει. Ό,τι βρίσκεται γραμμένο σε κώδικες είναι προϊόν αντιγραφής από άγνωστο αρχέτυπο. Το αρχαιότερο αντίγραφο, ο περίφημος ελληνικός, εικονογραφημένος κώδικας του 6ου αιώνα, φυλάσσεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας, στη Βιέννη, από τον 16ο αιώνα. Το κείμενο Περί ύλης ιατρικής διαδόθηκε, μελετήθηκε, μεταφράστηκε και περιπλανήθηκε, από ανάγκη, για την αναγνώριση ύλης χρήσιμης, με ιδιότητες θεραπευτικές, που είναι διαθέσιμη στη φύση. Τα πρώτα χειρόγραφα έγιναν πηγή πληροφοριών για δραστικά συστατικά των φυτών. Στο έργο του Διοσκουρίδη υπάρχει γνώση που φαίνεται πως βασίζεται στην παράδοση, η οποία προέρχεται από θρυλικούς ριζοτόμους. Η γνώση πυροδότησε την ενασχό ληση με υλικά της φύσης, σε μια διαδικασία αέναης αναζήτησης, με σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των ανθρώπων. Αυτή την πληροφορία μάς την παραδίδουν χειρόγραφοι κώδικες του έργου Περί ύλης ιατρικής, που συνέχισε να διαδίδεται με την τυπογραφία. Μυθική γνώση, παρατήρηση, εμπειρική προσέγγιση και ζωγραφική απεικόνιση, όλα βοήθησαν την έρευνα επίμονων μελετητών και τη διάδοση της αξίας που κρύβει η ποικιλότητα των φυτών, έως τις μέρες μας. Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται η περιπλάνηση του έργου του Διοσκουρίδη και αναφέρονται εκατοντάδες φυτά, όπως τοποθετήθηκαν κατά αλφαβητική σειρά (χάριν ευκολίας) σε κώδικες με αξία γνωστική, πολιτισμική και ανταλλακτική.
exofyllo_rizotomos_cover.pdf
2007
Ριζοπούλου Σοφία. Το αλφαβητάρι των βοτάνων. Αθήνα: Δίαυλος; 2007. botanic.jpg
Ριζοπούλου Σοφία. Βοτανικός κήπος Ιουλίας & Αλεξάνδρου Διομήδους: από τη διαχρονικότητα των φυτών στη νοσταλγία των ανθρώπων. Αθήνα: Δίαυλος; 2007.Abstract
ερά οδός 401. Βρίσκεστε στην είσοδο ενός εξαίσιου βοτανικού κήπου. Είναι ο μεγαλύτερος βοτανικός κήπος της Ελλάδας, σχεδιασμένος με διεθνείς προδιαγραφές, όπου υπάρχουν χιλιάδες φυτικά είδη. Ο κήπος αυτός, που ονομάζεται Βοτανικός Κήπος Ιουλίας & Αλεξάνδρου Διομήδους, ήταν όραμα για τον Αλέξανδρο Ν. Διομήδη και τη σύζυγό του Ιουλία, οι οποίοι άφησαν όλα τα περιουσιακά τους στοιχεία ως κληροδότημα στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών με το αίτημα να δημιουργηθεί ο Bοτανικός Kήπος. Ο νομικός Αλέξανδρος Διομήδης, που η σταδιοδρομία του συνδέθηκε ενδεικτικά με θέσεις νομάρχη, βουλευτή, υπουργού Δικαιοσύνης, του διοικητού της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, του ιδρυτού της Τράπεζας της Ελλάδος, ακαδημαϊκού και πρωθυπουργού, πίστευε ότι η επιβίωση στηρίζεται στις νέες και άγνωστες δυνάμεις που έρχονται. Στη βιοποικιλότητα του Kήπου του Διομήδους, που στολίζει τη Δυτική Αττική, αξίζει να περιηγηθείτε και να θαυμάσετε πώς αναπτύσσεται η πολύχρονη ομορφιά των φυτών.
2006
Ριζοπούλου Σοφία.  Σχέσεις Νερού
. Αθήνα: Δίαυλος; 2006.Abstract
Στο νερό άρχισε η ζωή. Διαμέσου του νερού και το πέρασμα στην άλλη όχθη... Διφυές και δισυπόστατο το νερό, έχει τη δύναμη του δωρητή και του τιμωρού (άμεσα ή έμμεσα), ρυθμίζει την επικοινωνία και το χωρισμό, τη σωτηρία και την απώλεια, σηματοδοτεί την αναγέννηση, διευθετεί την κάθαρση και τον εξαγνισμό, και μετακινείται υπακούοντας σε υδατικές σχέσεις. Το νερό προστατεύεται από παρουσίες θηλυκές κι η σχέση του με τη γη βρίσκει γονιμοποιό έκφραση στη βλάστηση (...). Στο βιβλίο αυτό περιγράφονται σχέσεις που άπτονται της μοίρας που αναλογεί στο νερό. Σχέσεις φόβου, επιθυμίας, εξαγνισμού. Υδατικές σχέσεις μυστικές, κρυφές, που απευθύνονται σε μύστες. Σχέσεις που διέπουν την κίνηση του νερού από τα υπόγεια ως τα υπέργεια τμήματα των φυτών, προμηνύοντας την αόρατη ροή του. Εποχικές σχέσεις του νερού που κρύβεται σε φυλλώματα θαλερά, σε άνθη έγχρωμα και σε ρίζες ανθεκτικές. Σχέσεις της ζωής του νερού». Στο πολυπρισματικό αυτό μελέτημα επιτάσσεται πλούσια βιβλιογραφία που κατατοπίζει τον αναγνώστη για τις πηγές της συγγραφέως, ενώ ταυτόχρονα του παρέχει τη δυνατότητα να ανατρέξει σε εξειδικευμένες μελέτες για επιμέρους θέματα [από "το Καποδιστριακό", 01/07/2007]
sheseis_neroy.jpg
2004
Ρίζου Α, Ριζοπούλου Σ. Συμβολικά Φυτά των Ολυμπιακών αγώνων. Αθήνα: Εστία; 2004.Abstract
Τα φυτά ήταν εκεί. προϋπήρχαν. Φυτά μακρόβια. αείφυλλα. βαθύρριζα. ανθεκτικά. εύοσμα. λευκανθή. συμβόλιζαν αλληγορικά τα ιδεώδη. Φυτά που άγγιζαν. στόλιζαν. ζύμωναν την καθημερινότητα στην ιερή Aλτη. Φυτά με αναγεννητικές δυνάμεις. Η ισχυρή δρυς. Η λεύκα της θυσίας. Η λυγαριά της αγνότητας. Η μεθυστική άμπελος. Ο συναπτόμενος κισσός. Η ερωτική μυρτιά. Ο δοξασμένος φοίνικας. Η μαντική δάφνη. Η ιερή ελιά... Διαβάζοντας τα Συμβολικά φυτά των Ολυμπιακών Αγώνων θα ανακαλύψετε όσα σχετικά είχε γράψει ο Θεόφραστος πριν από είκοσι τέσσερις αιώνες -αι παραδεδομέναι φήμαι παρά των μυθολόγων· ελάαν μεν γαρ λέγουσι την Αθήνησι. φοίνικα δε τον εν Δήλω. κότινον δε τον εν Ολυμπία. αφ ου ο στέφανος- και θα μάθετε πολλά για τη χρήση. το μύθο. την ονομασία. τη φυσική ιστορία. Τέλος. θα απολαύσετε το εικονογραφικό υλικό με τα φυτά της Ελλάδας. όπως αποτυπώθηκαν τον 18ο αιώνα από έναν μεγάλο ζωγράφο. Στην αρχαία Ολυμπία ό.τι απέμεινε απλώνεται. διαχέεται κι έρχεται από την όχθη της αθανασίας να αγγίξει το παρόν και το μέλλον. Τα φυτά εξακολουθούν ν αναπτύσσονται εκεί. ως αναπόσπαστο μέρος του ξακουστού τοπίου. Από την εφημερίδα του ΕΚΠΑ, Το Καποδιστριακό, 1/2/2005: Με την ευκαιρία της τέλεσης των Oλυμπιακών Αγώνων στην πατρίδα μας, πολλά ήταν τα βιβλία που κυκλοφορήθηκαν με θεματολόγιο αντλημένο από την ιστορία τους. Ένα από αυτά τα μελετήματα είναι και το εκδοθέν από την «Εστία» βιβλίο της επίκ. καθηγήτριας του Τμήματος Βιολογίας Σοφίας Ριζοπούλου που εκπόνησε σε συνεργασία με τη φοιτήτριά της Αννέτα Ρίζου, σχετικά με τα Συμβολικά φυτά των Oλυμπιακών Αγώνων. Ξεκινώντας τη μελέτη τους από ορισμένα εδάφια του Θεόφραστου που αναφέρονται σε συμβολικά φυτά και αντλώντας πλούσιο εικονογραφικό υλικό από το μνημειώδες έργο «Flora Graeca» του J. Sibthorp (1758-1796) και τα περιλαμβανόμενα σε αυτό σχέδια του F. L. Bauer (1760-1826), δημιούργησαν έναν κομψό και καλαίσθητο τόμο, πλούσια διακοσμημένο με ενδιαφέρουσες εικόνες. Στον πρόλογο του τόμου τονίζεται ότι «Με το εικονογραφικό υλικό, ως μέσο έκφρασης, το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας, αφορά 25 φυτικά είδη που χρησιμοποιήθηκαν κατά τους αρχαίους Oλυμπιακούς Αγώνες. Η αναφορά μας έχει σχέση με τη χρήση, τον μύθο, την ονομασία, και τη φυσική και την ιστορία. Τα φυτά άγγιζαν, στόλιζαν και ζύμωναν την καθημερινότητα στην ιερή Άλτη».
symvolika_fyta.jpg
Sophia R. Aspects of cell wall extensibility in Ceratonia siliqua L. Flora - Morphology, Distribution, Functional Ecology of Plants. 2004;199: 327-333.
1986
Ριζοπούλου Σοφία. Υδατικές σχέσεις στο φύλλο ένδεκα αείφυλλων σκληρόφυλλων ειδών
. Βιολογίας [Internet]. 1986. Publisher's VersionAbstract
ΟΙ ΥΔΑΤΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ 11 αείφυλλων σκληρόφυλλων ειδών μελετήθηκαν με το υδατικό δυναμικό [ Ψ], το ωσμωτικό δυναμικό [ΨS], την πίεση σπαργή [ΨΡ] και τη σχετική υδατοπεριεκτικότητα [RWC]. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έγινε δυνατή η διάκριση των 11 ειδών σε τρεις κατηγορίες (Α, Β και Γ),  σύμφωνα με τη ρύθμιση της υδατικής συμπεριφοράς. Η κατηγορία Α περιλαμβάνει φυτά με μεγάλες τιμές Ψ και RWC, και μικρές εποχικές διακυμάνσεις του ΨS. Η κατηγορία Β περιλαμβάνει φυτά με ενδιάμεσες τιμές Ψ και RWC, και μεγαλύτερες διακυμάνσεις του ΨS. Η κατηγορία Γ περιλαμβάνει φυτά με μικρές τιμές Ψ και RWC, ενώ ΨS και Ψ επιδικνύουν ανάλογη εποχική διακύμανση. Με τη χρλήση του φύλλου σαν σύστημα αναφοράς, διαπιστώθηκε ότι: 1) Τα φυτά αποκρίνονται με διαφορετικό τρόπο και με χρονική υστέρηση στην υδατική καταπόνηση, 2) δεν χρησιμοποιούν την ωσμωρύθμιση σαν κύριο μηχανισμό  απόκρισης στην ξηρασία, Γ) επανακτούν τις μεγάλες τιμές Ψ και RWC όταν οι περιβαλλοντικές συνθήκες γίνουν ευνοικές, και Δ) επιλέγεται ως μηχανισμός απόκρισης στην υδατική καταπόνηση η ρύθμιση του ΨS, ή της ΨΡ, ή της συσχέτισης RWC-ΨΡ.