Περιεχόμενο μαθήματος

Οι πολιτισμοί είναι εξαιρετικά πολύπλοκα συστήματα, αποτελούμενα από έναν πολύ μεγάλο αριθμό συστατικών που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και είναι οργανωμένα με τρόπο ασύμμετρο. Τέτοιου είδους συστήματα μπορεί για κάποιο διάστημα να δίνουν την εντύπωση, ότι λειτουργούν με αρκετά σταθερό τρόπο και ότι βρίσκονται σε κατάσταση ισορροπίας ενώ στην πραγματικότητα συνεχώς προσαρμόζονται. Έρχεται, όμως, η στιγμή που εισέρχονται σε κρίσιμη φάση, πυροδοτούμενη από ένα γεγονός ή/και μία σειρά γεγονότων.

Η συμβατική θεώρηση της διπλωματίας είναι αυτή που την ορίζει ως διαπραγμάτευση και συμβιβασμό που οδηγεί στην τακτοποίηση των διαφορών. Ωστόσο, η Ιστορία συχνά ανατρέπει αυτή την άποψη καθώς οι διεθνείς σχέσεις μετατρέπονται σε πάλη ανάμεσα στα εθνικά συμφέροντα και η διπλωματία μπορεί να αποδειχθεί αποτελεσματικό όπλο διεκδικήσεως.

Από την πρώτη καταγεγραμμένη διακρατική πολιτική δράση στις Επιστολές της Αμάρνα τον 14ο π.Χ. αιώνα στην Αίγυπτο μέχρι και σήμερα κανένα κράτος δεν προσέφερε περισσότερα στην πρόοδο της ενάσκησης της εξωτερικής πολιτικής από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Για πάνω από 1100 χρόνια επέζησε και εξαπλώθηκε μέσω δεξιοτεχνικών χειρισμών κατά την άσκηση ιδιαίτερα επεξεργασμένης διπλωματίας. Εκατοντάδες χρόνια πριν τον Μακιαβέλι, ο ιστορικός Ιωάννης Κίνναμος έγραφε: «Εφόσον πολλά και διαφορετικά μέσα οδηγούν στην επίτευξη ενός σκοπού, η νίκη είναι ζήτημα του ενδιαφέροντος που δείχνει κάποιος για να την πετύχει». Η εξέταση της τακτικής της βυζαντινής διπλωματίας θα μπορούσε να βοηθήσει τους σημερινούς διπλωμάτες να κατανοήσουν τα κίνητρα των συνομιλητών τους στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Ο παραδοσιακός τρόπος ζωής και συμπεριφοράς, η τεχνολογική πρόοδος, καθώς και η συμπόρευση με προοδευτικότερα ή συντηρητικότερα πολιτιστικά σχήματα, αναδείχθηκαν στο παρελθόν -έστω και αποσπασματικά- ως θεμιτοί παράγοντες, οι οποίοι θα μπορούσαν να διατηρηθούν παράλληλα. Οι πολίτες δεν χρειάζεται να επιλέξουν μεταξύ του μοντερνισμού και της παραδοσιαρχίας, ούτε συνεπάγεται ότι θα πρέπει ο ένας να αποβεί σε βάρος της άλλης μέσω της εφαρμογής καταναγκαστικών μέτρων. Αντίθετα, θα μπορούσαν να καταστούν συμβατά αν επιδιωχθεί η ισορροπία με την προώθηση της ανεκτικότητας, της κατανόησης των διαφορετικών αναγκών και επιλογών, καθώς και την οικοδόμηση μεθόδων συμβιβασμού. Σε αυτήν την διαδικασία είναι απαραίτητη η συμμετοχή των θρησκευτικών παραγόντων για την αντιμετώπιση προκλήσεων που πηγάζουν και διαιωνίζουν τις κρίσεις. Όπως μας διδάσκει η ιστορική εμπειρία η τοποθέτηση ενός πολιτισμού ή μίας θρησκείας απέναντι στους άλλους και στον εαυτό της μπορεί να αλλάξει αργότερα ή ταχύτερα. Τούτη η διπλή αλλαγή επιτελείται λόγω ανατροπών στη διάταξη των ιστορικών υποκειμένων. Η λογική όμως της διάταξης αυτής είναι από την ουσία της πολιτική, επομένως η πολιτική λογική καθορίζει τελικά τις ιστορικά βαρύνουσες ερμηνείες των πολιτισμών και των θρησκειών.

Course overview

Through this course students will be introduced to the interaction of religion and diplomacy. Students will achieve a basic knowledge of the main categories, strategies and tools mobilized by experts and actors when dealing with the interaction of religion and diplomacy. Students will gain awareness of the interaction of religion with State to State diplomacy, as well as with public diplomacy and cultural diplomacy.

The Byzantine Empire so greatly outlasted its western counterpart because its rulers were able to adapt strategically to diminished circumstances, by devising new ways of coping with successive enemies. It relied less on military strength and more on persuasion (to recruit allies, dissuade threatening neighbors, and manipulate potential enemies into attacking one another instead). Even when the Byzantines fought they were less inclined to destroy their enemies than to contain them, for they were aware that today's enemies could be tomorrow's allies. Byzantine strategy continued to be refined over the centuries, incidentally leaving several fascinating guidebooks to statecraft and war. Through the course we have the opportunity to explore some of the most important issues of Byzantine strategy, intelligence, and diplomacy.

Moreover, the course emphasizes scholarly and practitioner approaches to understanding the intersections between religion and international affairs in the modern world, providing students with an interdisciplinary approach to contemporary case studies as well as theoretical issues.