Επτά ερωτικές ιστορίες ή επτά ιστορίες έρωτα με άμεσες και έμμεσες, βραχυχρόνιες αλλά και μακροχρόνιες επιπτώσεις στην πορεία του Βυζαντίου. Σε καθεμία από αυτές οι πρωταγωνιστές, αυτοκράτορες ή ανώτατοι αξιωματούχοι (Θεοδόσιος Β΄, μάγιστρος Παυλίνος, Ιουστινιανός, Ηράκλειος, Κωνσταντίνος ΣΤ΄, Λέων Δ΄, Μιχαήλ Δ΄, Ρωμανός Δ Διογένης) και αυγούστες (Αθηναΐς-Ευδοκία, Θεοδώρα, Μαρτίνα, Θεοδότη, Ζωή Ζαούτζη, Ζωή Πορφυρογέννητη, Ευδοκία Μακρεμβολίτισσα) έδρασαν επηρεασμένοι από αισθήματα αγάπης και συναισθήματα που πυροδότησαν οι ερωτικοί σύντροφοί τους. Σημαντικοί τομείς του κράτους, όπως η διοίκηση και η νομοθεσία, αλλά και θεσμοί, με προεξάρχοντα τον αυτοκρατορικό, δέχθηκαν τις συνέπειες επιλογών των διοικούντων. Σε όσα εξιστορούνται και αναλύονται με αφορμή έρωτες, γάμους και διαζύγια στο περιβάλλον του Ιερού Παλατίου είναι εναργής η συμβολή αποφάσεων για θέματα προσωπικού χαρακτήρα των ηγετικών μορφών στην εξέλιξη της αυτοκρατορίας. Οι συντελεστές της φυσιογνωμίας και της ιστορίας του Βυζαντίου, δηλαδή οι πολιτειακές ρωμαϊκές καταβολές του, το πνεύμα της ελληνικής και ελληνιστικής αρχαιότητας, σε συνδυασμό με τη νέα θρησκεία, τον χριστιανισμό, συγκρότησαν ένα περιβάλλον μέσα στο οποίο, έως τα τέλη του ενδέκατου αιώνα, η άνοδος στον θρόνο δεν ήταν μόνον αποτέλεσμα πολιτικών σχεδιασμών και δυναστικών γαμήλιων στρατηγικών. Για τους μονάρχες και των δύο φύλων υπήρχε περιθώριο έκφρασης προτιμήσεων και ευαισθησιών αναφορικά με τους συντρόφους τους και επακόλουθα των πράξεών τους εισέφεραν ουσιωδώς στη διαμόρφωση χαρακτηριστικών της αυτοκρατορίας. Τα ερωτικά αισθήματα και συναισθήματά τους επέδρασαν σε πολιτειακούς θεσμούς, όπως την «κληρονομική» διαδοχή και τη γυναικεία εξουσία, στις πολιτικές εξελίξεις, στις θρησκευτικές και εκκλησιαστικές κατευθύνσεις, οδήγησαν σε νομοθετικές παρεμβάσεις, και προκάλεσαν ανατροπές πολιτικών ομάδων και συσχετισμών, έως και ανασχεδιασμό της εξωτερικής πολιτικής του κράτους.

Ο πόλεμος είναι το τελευταίο κυριολεκτικά σημείο, στο οποίο θα ανέμενε κανείς να συναντήσει τη γυναίκα σε μια ανδροκρατούμενη, γεμάτη στερεότυπα κοινωνία όπως αυτή του Βυζαντίου. Ωστόσο, η σχέση των γυναικών με το σύνθετο φαινόμενο του πολέμου ήταν στενή, και οι βυζαντινοί συγγραφείς ανέδειξαν τις ένοπλες συρράξεις ως υπόθεση τόσο ανδρική όσο και γυναικεία. Οι Βυζαντινές δεν αποτέλεσαν ποτέ μάχιμο τμήμα των εκστρατευτικών σωμάτων, δεν γυμνάστηκαν κατάλληλα, δεν οπλίστηκαν από το συμβατικό οπλοστάσιο της εποχής τους και δεν βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή. Συνόδευσαν όμως τους συζύγους τους στην εκστρατεία όποτε κρίθηκε απαραίτητο, συνέδραμαν δυναμικά στο έργο αξιωματούχων και στρατιωτών ή τροποποίησαν επιτελικούς σχεδιασμούς. Υπερασπίστηκαν τις πόλεις ή τα κάστρα τους επιδεικνύοντας εξαιρετικά προσόντα και δεξιότητες και ως λεία των νικητών υπέστησαν τα δεινά επακόλουθα της ήττας. Στα μετόπισθεν ανέλαβαν υπέρμετρες ευθύνες μένοντας εκτεθειμένες σε ποικίλους κινδύνους. Τα έμφυλα χαρακτηριστικά τους προβλήθηκαν άλλοτε με θετικό και άλλοτε με αρνητικό πρόσημο εκ μέρους των συγχρόνων τους, οι οποίοι σε αρκετές ιστορίες πολέμου ανέδειξαν τον έρωτα ως ρυθμιστή των εξελίξεων. Όταν οι Βυζαντινοί γνώρισαν τις γυναίκες των αντιπάλων τους είτε ως μάχιμες στα στρατόπεδα είτε ως επικεφαλής των κρατών τους αναμετρήθηκαν ή συμμάχησαν μαζί τους. Εκείνοι που κατέγραψαν αυτές τις «συναντήσεις» δεν μπόρεσαν να κρύψουν την έκπληξή τους και επέτρεψαν να διαφανεί η απαρέσκειά τους. Παρόλο που ιστορικοί και χρονογράφοι της εποχής δεν τοποθέτησαν πάντοτε τις Βυζαντινές εκεί όπου έδρασαν και συχνά αποσιώπησαν την παρουσία τους, αποδεικνύεται ότι οι γυναίκες εμπλέκονταν σχεδόν σε όλες τις εκφάνσεις του πολέμου, στο μέτρο που αναλογούσε στο φύλο τους και όπως συνέβαινε σε κάθε τομέα δραστηριότητας στις μεσαιωνικές κοινωνίες.

The study attempts to trace the route followed by the Byzantine Empire, on both thepolitical and the constitutional plane, from the seventh to the eleventh century, whichultimately led, at the end of the period in question, to Alexios I issuing a chrysobull thatgranted a woman, namely his mother Anna Dalassene, full rights to rule in his name,while he left the capital to face the Norman invasion.In order for the phenomenon of women exercising power in Byzantium to be understood,the study is prefaced by a relatively brief reference to women –every single oneof them an Augusta– who exercised power as part of their constitutional role, from Martina,widow of Heraclius, to Eudokia Makrembolitissa, widow of Constantine X Doukas.The main part of the paper focuses on the case of the ‘purple-born’ sisters Zoe and Theodora,since their reign and the way contemporary historians treated the sisters’ rise tothe throne and how the two of them exercised power illustrate the changes that hadtransformed the institution of co-rulership/regency, as well as ‘hereditary’ successionand how it impacted on the collective mentality of the Byzantines, even when it pavedthe way for a woman to find herself alone at the helm of the state.Through a comparison of the narratives of Michael Psellos, John Skylitzes and MichaelAttaleiates, the study proposes a new view of the ‘reign’ of Zoe Porhpyrogenita andbrings to life a personage that was far more sensible and active than the one we usuallycome across in modern historiography.