Citation:
Βλάχου Ευαγγελία. Μαθήματα σημασιολογίας: εφαρμογή στη γαλλική και την ελληνική γλώσσα. Αθήνα : Εκδόσεις Γρηγόρης; 2022.
Abstract:
Φιλοσοφία της γλώσσας, λογική, μαθηματικά, κοινωνικές επιστήμες, ανθρωπολογία…
Η Σημασιολογία είναι ο μοναδικός κλάδος της γλωσσολογίας που χρησιμοποιεί μεθόδους, θεωρήσεις και εργαλεία από όλους αυτούς τους τομείς του ανθρώπινου επιστητού για να μελετήσει τη σημασία των γλωσσικών εκφράσεων.
Μαζί με τη φωνητική, τη φωνολογία, τη μορφολογία, τη σύνταξη και την πραγματολογία, αποτελεί ξεχωριστό επίπεδο ανάλυσης στη γλωσσολογική θεωρία και μελετά την ανθρώπινη γλώσσα με έναν δυναμικό τρόπο περνώντας από τη σημασία της λέξης, στη σημασία της φράσης και της πρότασης.
Οι γλώσσες έχουν στη φαρέτρα τους πολλούς και διαφορετικούς τρόπους για να εκφράσουν την ίδια έννοια. Για παράδειγμα, οι λέξεις σπίτι και οικία της ελληνικής είναι συνώνυμες. Επίσης, η λέξη chevalτης γαλλικής έχει την ίδια σημασία με τη λέξη άλογο της ελληνικής ενώ η ονοματική φράση letableaurougeστα γαλλικά αντιστοιχεί με την ονοματική φράση ο κόκκινος πίνακας στα ελληνικά που έχει διαφορετική δομή από αυτή. Πώς μπορούμε να συσχετίσουμε τη σημασία διαφορετικών ως προς τη μορφή τους γλωσσικών εκφράσεων που έχουν όμως παρόμοια σημασία στις γλώσσες του κόσμου; Πώς η γλώσσα μπορεί να γίνει συγχρόνως αντικείμενο και μέσο μελέτης; Ανεξάρτητα από τη γλώσσα μελέτης, η σημασιολογία μας προτείνει μεταγλώσσες-εργαλεία για τη μελέτη της σημασίας σε οποιαδήποτε γλώσσα που μελετάμε.
Το παρόν έργο είναι το πρώτο ελληνόγλωσσο εγχειρίδιο αφιερωμένο στον κλάδο της σημασιολογίας με παραδείγματα εφαρμογής από τη γαλλική και την ελληνική γλώσσα. Το σύγγραμμα επιδιώκει να εισαγάγει τον αναγνώστη στις αρχές, τις μεθόδους και τα ερευνητικά εργαλεία της θεωρίας της σημασιολογίας. Αρχικά, παρουσιάζει τους βασικούς όρους εργασίας στη σημασιολογία. Στη συνέχεια, περνά στα επιμέρους επίπεδα του κλάδου της σημασιολογίας (λεξική σημασιολογία, προτασιακή και κατηγορηματική λογική) και παρουσιάζει τις συνθήκες εμφάνισής τους. Κατόπιν, επιχειρεί μια συνοπτική επισκόπηση των σημαντικότερων προσεγγίσεων, όπως είναι για παράδειγμα η λογική δευτέρου βαθμού, η θεωρία των τύπων και η εντασιακή σημασιολογία, καθώς και η σχέση της σημασίας και του περικειμένου.
Το βιβλίο απευθύνεται πρωτίστως σε φοιτητές και σε ερευνητές που ενδιαφέρονται για τον κλάδο της σημασιολογίας. Κάθε κεφάλαιο ξεκινά με μια περίληψη των βασικών στόχων, καταλήγει με την ανακεφαλαίωση των κυριότερων σημείων και προτείνει ασκήσεις εφαρμογής. Στο αναγνωστικό όμως κοινό αυτού του βιβλίου μπορούν να περιληφθούν επίσης και όσοι αγαπούν τη μελέτη της σημασίας συγχρονικά και ενδιαφέρονται για την αντιπαραβολική μελέτη γλωσσών. Η γαλλική και η ελληνική λειτουργούν ως γλώσσες εφαρμογής αλλά τη θέση τους θα μπορούσε να πάρει οποιαδήποτε άλλη γλώσσα ή ζεύγος γλωσσών. Τα σημεία τομής και απόκλισης των δύο γλωσσών μάς μαθαίνουν ότι η σημασία είναι το ενωτικό νήμα πίσω από τις λέξεις, τις φράσεις και τις προτάσεις και μας προσκαλούν να ανακαλύψουμε τον συναρπαστικό κόσμο της ανθρώπινης νόησης και επικοινωνίας.