Citation:
Abstract:
Η εργασία επιδιώκει νε καλύψει την παρουσίαση της ιστορίας με την έκθεση των τάσεων και των εκφραστών τους που εμφανίστηκαν στη θεολογική επιστήμη και συγκεκριμένα στο αντικείμενο της Χριστιανικής Ηθικής από την Απελευθέρωση μέχρι τις μέρες μας. Τα ερευνητικά όρια της μελέτης είναι εκτεταμένα και ως εκ τούτου μια τέτοια προσπάθεια δεν αρκεί για να καλύψει το σύνολο του αρχικού προβληματισμού.
Η εργασία χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο εξετάζεται ο ηθικός προβληματισμός στη θεολογία από την Απελευθέρωση μέχρι τα χρόνια του Μεσοπολέμου (1925-1942). Στο σημείο αυτό διευκρινίζουμε ότι θέτουμε ως αφετηριακό χρονικό σημείο το έτος 1837, δηλαδή την ίδρυση της Θεολογικής Σχολής του Οθώνειου Πανεπιστημίου Αθηνών και ως τέλος το έτος 1942, που ταυτίζεται με την ίδρυση της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης.
Στην πραγμάτευση του θέματος κρίθηκε σωστό να γίνει σύντομη αναφορά στο θέμα της λειτουργίας των Πανεπιστημίων στην Ευρώπη και την Ελλάδα, στην παρουσίαση της Ηθικής ως επιστήμης και στη σχέση της με τα άλλα θεολογικά αντικείμενα, καθώς επίσης και στις συνήθεις τάσεις που εμφανίζονται στην ορθόδοξη Θεολογία. Επίσης, παρουσιάζονται τρείς λόγιοι, οι οποίοι επηρέασαν την περίοδο την οποία εξετάζουμε για διαφορετικούς λόγους ο καθένας. Αυτοί είναι ο Αδαμάντιος Κοραής(1748-1833), ο Θεόφιλος Κάϊρης (1784-1853) και ο Κωνσταντίνος Οικονόμος ο έξ Οικονόμων (1780-1857). Ο πρώτος θα επηρεάσει την σκέψη των διανοητών της εποχής της Απελευθέρωσης, ο δεύτερος θά προβληματίσει για τη «νέα πίστη» που εισήγαγε και ο τρίτος θα αντισταθεί στον ακαδημαϊκό Θεόκλητο Φαρμακίδη για το ζήτημα του Αυτοκεφάλου της Ελλαδικής Εκκλησίας.
Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι διδάσκοντες το αντικείμενο της Χριστιανικής Ηθικής στη Θεολογική Σχολή της Αθήνας, ενώ γίνεται σύντομη αναφορά στις σχολές της Χάλκης, του Τιμίου Σταυρού Ιεροσολύμων και της Ριζαρείου σε σχέση πάντοτε με τη διδασκαλία του μαθήματος της Χριστιανικής Ηθικής. Θεολογικά φαινόμενα με την εισαγωγή νέων απόψεων, όπως του Απόστολου Μακράκη, η γένεση και δημιουργία των εκκλησιαστικών οργανώσεων, αλλά και ακαδημαϊκοί θεολόγοι που στιγμάτισαν το τελευταίο τέταρτο του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα, απασχολούν στη συνέχεια την εργασία μας. Επιπρόσθετα, η Ρωσική Θεολογία που εμφανίστηκε την εποχή του Μεσοπολέμου μετά τη Ρωσική Επανάσταση του 1917 και εκφράστηκε από τους Ρώσους εμιγκρέδες διανοητές σε Ευρώπη και ΗΠΑ δεν περνά απαρατήρητη ως θεολογική τάση.
Το δεύτερο μέρος ξεκινά με χρονικό σημείο το 1942 και φτάνει ως τις μέρες μας. Παρουσιάζονται οι διδάσκοντες την Χριστιανική Ηθική στή Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης και της αντίστοιχης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ακολουθεί σύντομη αναφορά στη Θεολογική αναγέννηση του '60, παραθέτοντας τις δύο κυρίαρχες τάσεις, της προβολής της Θεολογίας του προσώπου και της ευχαριστιακής Θεολογίας ως κέντρου της ορθόδοξης λατρείας, αλλά και της δυναμικής Θεολογίας που εκφράζεται από τον Νίκο Ματσούκα. Επίσης τονίζεται η αναλογική μέθοδος στην εξέταση των σύγχρονων ηθικών προβλημάτων.
Επιπλέον, αναφέρεται η τάση που προήλθε από τη θεολογία της Απελευθέρωσης και οδήγησε στην ενασχόληση με τα κοινωνικά ζητήματα, στην οικολογική ηθική, στην επανάσταση της γενετικής, στην εμφάνιση της βιοηθικής και στις προοπτικές του νέου αιώνα στην Ενωμένη Εύρώπη.
Τέλος, η εργασία κλείνει με τα συμπεράσματα, την παράθεση της βιβλιογραφίας και ενός σύντομου παραρτήματος με τους διδάξαντες καθηγητές το αντικείμενο της Χριστιανικής Ηθικής στις δύο Θεολογικές Σχολές Αθηνών και Θεσσαλονίκης (έως και τις αρχές του 2006).
Επίκειται αναθεωρημένη έκδοση, στην οποία προβλέπονται να γίνουν οι αναγκαίες προσθήκες και οι επικαιροποιήσεις για τους διδάσκοντες το μάθημα της Ηθικής-Βιοηθικής μέχρι σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη (π.χ. Απόστολος Νικολαϊδης, Νικ. Γεωργοπούλου, Νίκη Παπαγεωργίου, Χρήστος Τσιρώνης), καθώς και οι διορθώσεις οι οποίες επισημάνθηκαν για εμφανή λάθη, όπως για παράδειγμα στη σελίδα 29 για την προφανώς λανθασμένη συμπερίληψη του Ευγένιου Βούλγαρη στους εκπροσώπους της Φιλοκαλικής αναγέννησης του 18ου αιώνα, ο οποίος όμως ορθά σημειώνεται ότι ακολουθεί τον χωρισμό δογματικής και ηθικής. Καλόπιστες κριτικές, παρατηρήσεις και προσθήκες θα συμπεριληφθούν για τη βελτίωση του δημοσιευμένου έργου.
ISBN 960- 7814-26-6.