After 1981, with Greece’s accession into the European Economic Community (EEC), as today’s European Union (EU) was called at the time, the Greek diasporic phenomenon was transformed and the Greek theatrical mobility was mainly related to the recruitment of Greek officials to the EU institutions and organizations. For the next 40 years, the Greek Diasporic Community Theater (DCT) of Brussels has become a participatory field of integration and Greek troupes have begun to proliferate, influenced by the demographic, ideological, and socio-structural changes that have taken place both in Greece and Belgium in recent decades. The present paper studies and presents the causes of the artistic resilience of the Greek Diasporic Community Theater (DCT) in Brussels. The case of the Greek DCT in Brussels is such a unique case of DCT, which operates continuously and systematically from the early 1980s until today, flourishing and presenting unprecedented signs of resilience. 

Using the example of the Raymond Duncan family this article will explore the human body as an object of self-determination, a means of overcoming social boundaries, a field of racist shooting and phobic enforcement, a reference point of public outrage and the complex between sociality and corporality, but also as a tool of political vigilance and social intervention. Does a body dressed in a tunic resist the western way of life? Or is it a stereotypical outpouring of people unable to modernize? Is the body instrumentalized as a means of narrating exoticism? The bodies of the Duncan family members are an occasion for discussion in the public sphere, even today.

Η αιχμάλωτη Ελληνοπούλα ή Η άλωση της Αθήνας, το τρίπρακτο θεατρικό έργο του Αμερικανοεβραίου Μόρντεκαϊ Μανουέλ Νόε, γράφτηκε και παρουσιάστηκε στη Νέα Υόρκη μόλις το 1822. Ο συγγραφέας είχε προλογίσει τη νεοϋορκέζικη έκδοση του 1822: «Εμείς, οι πολίτες μιας ελεύθερης χώρας, δεν μπορούμε να παρακολουθούμε με αδιαφορία τον τρέχοντα αγώνα για ελευθερία στην Ελλάδα. Αν και μας χωρίζουν θάλασσες και ωκεανοί, είμαστε πολύ εξοικειωμένοι με το ιστορικό παρελθόν αυτής της χώρας, με εκείνα τα λαμπρά γεγονότα τα οποία σημάδεψαν τις σελίδες της ιστορίας της. Κατά συνέπεια, αισθανόμαστε βαθύ ενδιαφέρον για την επιτυχία αυτού του λαού και για την υπόθεση της ελευθερίας γενικότερα». Διακόσια χρόνια μετά τη συγγραφή και παγκόσμια θεατρική πρώτη, το έργο μεταφράζεται από την Κατερίνα Διακουμοπούλου (Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, ΕΚΠΑ) και παρουσιάζεται στο ελληνικό κοινό συνοδευόμενο από την εισαγωγή της. Την έκδοση συμπληρώνουν το προλογικό σημείωμα της Μαρίας Γεωργοπούλου (Διευθύντριας της Γενναδείου Βιβλιοθήκης) και το επίμετρο της Ευγενίας (Τζένης) Αρσένη (Σκηνοθέτιδας-Θεατρολόγου).

Το άρθρο παρουσιάζει μέρος των πορισμάτων της ολοκληρωμένης έρευνας όπου εκπονήθηκε στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών έπειτα από τη λήψη της υποτροφίας του Ι.Κ.Υ. για Μεταδιδακτορική Έρευνα στην Ελλάδα για το έτος 2009-2010. Παρουσιάζει την καλλιτεχνική πορεία ορισμένων Ελλήνων μεταναστών επαγγελματιών ηθοποιών οι οποίοι έδρασαν από το 1900 έως το 1922 σε εστίες του Ελληνισμού της Διασποράς. Το θέατρο αποτέλεσε ίσως τη σημαντικότερη καλλιτεχνική και κοινωνική έκφανση των εθνικών πνευματικών κέντρων όσο και των μεταναστευτικών κοινοτήτων του Ελληνισμού. Κάθε ελληνική κοινότητα του εξωτερικού διαμόρφωσε έναν «αυτόνομο» θεατρικό χαρακτήρα, αφού οι διαφορετικές κοινωνικές, πολιτικές και γεωγραφικές συνθήκες διαφοροποίησαν από τόπο σε τόπο τη γηγενή δραματουργία, το είδος των θιάσων καθώς και το ρεπερτόριο. Είναι παρακινδυνευμένο λοιπόν, να εξετάζεται το θέατρο της Διασποράς ως ένα ενιαίο θεατρικό είδος που εκτείνεται από τις ιστορικές παροικίες της Ανατολής έως τις μεταναστευτικές κοινότητες της Δύσης.

In this paper we investigate a specific case of face verification: Given some confirmed photos and video frames of Leonidas Arniotis, a Greek artist of late 1800’ and early 1900’s, we have examined two photos, of very low resolution, of an unknown person that could be Leonidas Arniotis. The widespread of deep learning and the availability of ResNet50 model, which was trained on VGGFace2 dataset, allowed us to apply transfer learning for face verification purposes. At the same time an alternative technique which is based on facial points matching was applied. The main aim of the paper is to show that despite the progress made in the fields of face recognition and face verification, actual systems that can be used by non-experts for examining real world cases, like the one we deal in the current paper, remain impractical. In the framework of the current work, we also examine and discuss, in a critical way, the effectiveness of transfer learning for real face verification cases through specific examples.

Τα «θεατρικά παιχνίδια» (theatre ή drama games) είναι διαδικασία ή και μέθοδος εκπαίδευσης των ηθοποιών κατά τη διάρκεια της πρόβας, τρόπος φυσικής προθέρμανσης, μέσο ανάπτυξης αυτοσχεδιασμών, προεργασία δημιουργίας σκηνικών δράσεων στην πρωτογενή τους μορφή, αλλά και θεραπεία του άγχους πριν την παράσταση. Στη νεοελληνική θεατρική πρακτική τα «theatre games» συγκέντρωσης, προθέρμανσης, αυτοσχεδιασμού, αφήγησης, ρόλων, δυναμικής ομάδας κ.ά. ενθαρρύνουν τη δημιουργικότητα και αξιοποιούνται από τους Έλληνες σκηνοθέτες ωφελώντας τόσο τους ηθοποιούς όσο και την παράσταση, δηλαδή το κοινό κατ’ επέκταση. Το παρόν ερευνητικό άρθρο μελετά τη λειτουργία των theatre games στο σύγχρονο ελληνικό θέατρο με έμφαση στη διαδικασία της πρόβας. Το υπό εξέταση θέμα υπήρξε terra incognita για τη μελέτη της πρακτικής του ελληνικού θεάτρου. Συλλέχθηκε πρωτογενές υλικό με τη σύμπραξη είκοσι πέντε (25) Ελλήνων σκηνοθετών. Τα theatre games ενεργοποιούν όλους τους «νευροδιαβιβαστές της ευτυχίας» και συμβάλλουν θετικά στη διεξαγωγή της πρόβας, προσφέροντας τα εξής οφέλη: α) χαρά, β) εξάλειψη του άγχους, γ) ενεργοποίηση της φαντασίας, δ) ενδυνάμωση του σώματος, ε) σύνδεση της ομάδας, στ) προσαρμογή, ζ) επίτευξη στόχου, η) ενίσχυση συμμετοχής. Στη δομημένη ρουτίνα της επαγγελματικής πρόβας κανείς από τους ερωτηθέντες σκηνοθέτες δεν απέρριψε τα theatre games ως ανώριμη ή μη παραγωγική διαδικασία. Τα theatre games αλλά και οι σκηνοθέτες καλούνται συχνά να εμψυχώσουν ομάδες εκτός του πλαισίου των παραστατικών τεχνών, και τα applied theatre games λειτουργούν αποτελεσματικά σε επιχειρήσεις ως τρόπος ενδυνάμωσης σχέσεων, βελτίωσης δεξιοτήτων επικοινωνίας, απόκτησης ικανοτήτων επίλυσης προβλημάτων. Επίσης, πολλοί σκηνοθέτες χρησιμοποιούν τα theatre games και στη διδασκαλία της υποκριτικής. Τέλος, αναφέρονται οι επιρροές των σκηνοθετών και οι διαδικασίες επινόησης - μετεξέλιξης νέων theatre games.

Η Δημόσια Βιβλιοθήκη για τις Παραστατικές Τέχνες της Νέας Υόρκης διαθέτει σπάνιες αρχειακές συλλογές στον τομέα του Ελληνικού Θεάτρου, οι οποίες αφορούν το αρχαίο θέατρο και την πρόσληψή του, τη δραματουργία της Ελληνικής Διασποράς στις ΗΠΑ, τη θεατρική πρακτική των Ελλήνων μεταναστών και την πορεία των υπερατλαντικών θεατρικών περιοδειών. Πέρα από τα βιβλία, υπάρχει η τεράστια no-book συλλογή, η οποία περιλαμβάνει χειρόγραφα, προγράμματα, παρτιτούρες, σπάνιες ηχογραφήσεις, αποκόμματα, αποδελτιωμένες κριτικές, αφίσες, φωτογραφίες κ.α. Παρουσιάζονται τα σπουδαιότερα τεκμήρια, δίνοντας προτεραιότητα σε εκείνα που δεν είναι ψηφιοποιημένα.

Αναμφισβήτητα, η συμβολή των ελληνικών θιάσων στην πολιτιστική και κοινωνική ζωή των ελληνικών κοινοτήτων στις Η.Π.Α. κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα είναι αξιοσημείωτη. Με την καλλιτεχνική δραστηριότητα που ανέπτυξαν, δίδαξαν κοινωνικότητα και αδελφοσύνη, απάλυναν τον μετανάστη -ως θεατή, ηθοποιό ή και δραματουργό- από τα καθημερινά προβλήματα, τις δεσμεύσεις τόπου, χρόνου και βιοτικών αναγκών, παρέχοντάς του έναν χώρο ελευθερίας. Το θέατρο, προωθώντας την πνευματική επικοινωνία και την ψυχική επαφή, πρόσφερε, επίσης, στους μετανάστες κοινά ιδανικά και επιδιώξεις, διαμορφώνοντας μία κοινή ταυτότητα. Κυρίως, όμως, καλλιέργησε την έννοια του ανήκειν σε ένα ευρύτερο σύνολο ατόμων, τόνωσε την εθνική συνείδηση και διαδραμάτισε έναν ενοποιητικό ρόλο. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου) Περιεχόμενα

Ο Λεωνίδας Αρνιώτης, γεννημένος το 1862 στην Σπάρτη Λακωνίας, υπήρξε εξέχουσα προσωπικότητα, καλλιτέχνης των παραστατικών τεχνών του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ου αι. με εθνική αλλά κυρίως διεθνή παρουσία. Στο άρθρο περιγράφεται η άγνωστη καλλιτεχνική πορεία του Λεωνίδα Αρνιώτη στις Η.Π.Α. αλλά και σε μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες: Παρίσι, Λονδίνο, Ρώμη, Βερολίνο, Βρυξέλλες κα. Ο Αρνιώτης υπήρξε ιπποδαμαστής, jockey, ακροβάτης επί ίππου, πυγμάχος, πυγμάχος επί ίππου, θιασάρχης, θεατρώνης, στιχουργός, συγγραφέας επιθεωρήσεων, θεατρικών έργων, επιστημονικών μελετών, πιλότος αεροπλάνων αλλά κυρίως ένας από τους διασημότερους εκπαιδευτές ζώων παγκοσμίως. Στα τέλη του 19ου αι. συνοδευόμενος από τη σύζυγό του Μαίρη και τον πολυάρθμο θίασο τετραπόδων σκύλων και γάτων πραγματοποίησε διετή περιοδεία στις Η.Π.Α. και υπήρξε ο πρώτος Έλληνας καλλιτέχνης στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού με σταθερή και εκτεταμένη παρουσία. Εμπνευστής αλλαγών, με πολυδύναμες και διαισθητικές ικανότητες, εξέφρασε με ενάργεια το πνεύμα της εποχής, της μετάβασης από το 19ο στον 20ο αι. και αποτέλεσε καθοριστική προσωπικότητα σε σχέση με την εισαγωγή παγκόσμιων παραστατικών τάσεων στην αθηναϊκή σκηνή.

Στο απόηχο της Ρωσικής Επανάστασης, το 1918 ιδρύθηκε στις ΗΠΑ η ελληνική κομμουνιστική εφημερίδα «Η Φωνή του Εργάτου» με στόχο να συσπειρώσει τον ελληνικό εργατικό κόσμο. Στους κόλπους της εφημερίδας γεννήθηκε ο πρώτος γηγενής σοσιαλιστικός θίασος στη Νέα Υόρκη, ο «Θεατρικός Εργατικός Όμιλος». Ο «Θεατρικός Εργατικός Όμιλος», αυστηρά προσανατολισμένος στις κομμουνιστικές αρχές, συμμετείχε σε γιορτές συλλόγων, σε χοροεσπερίδες με αφορμή την επέτειο της Ρωσικής Επανάστασης ή υπέρ της εφημερίδας «Η Φωνή του Εργάτου», η οποία το 1923 μετονομάστηκε σε «Εμπρός». Απ’ τους κόλπους του «Θεατρικού Εργατικού Ομίλου» γεννήθηκαν πολυάριθμοι σοσιαλιστικοί ερασιτεχνικοί όμιλοι (π.χ. ο «Σπάρτακος» και ο «Λόκαλ 70» των Γουναροεργατών).Ταυτόχρονα προέκυψε ένας πυρήνας θεατρικών συγγραφέων, προερχόμενοι από τους σοσιαλιστικούς θιάσους, οι οποίοι συνέγραψαν έργα επαναστατικά νατουραλιστικά, τα οποία αναδεικνύουν τις κοινωνικές αδικίες, την εκμετάλλευση των εργατών, την ανισότητα, το ρατσισμό και γενικότερα όλη την κοινωνική παθογένεια της Αμερικής. Το παρόν επιστημονικό άρθρο αναδεικνύει το σοσιαλιστικό ρεπερτόριο, τη δραματουργία των στρατευμένων συγγραφέων και τις δράσεις των σοσιαλιστικών θιάσων στις ΗΠΑ από το 1918 έως τη δεκαετία του 1940.

Η παρούσα ανακοίνωση αναδεικνύει τη ζωή και το έργο τριών Επτανήσιων μουσουργών, οι οποίοι έζησαν και έδρασαν στις Η.Π.Α. κατά το πρώτο μισό του 20ού αι. Α) Ο Κερκυραίος Λορέντζος Καμιλιέρης (1877-1956), συνθέτης, διευθυντής ορχήστρας και χορωδίας διακρίθηκε στη Νέα Υόρκη με την ίδρυση και λειτουργία της μακροβιότερης χορωδίας στις ΗΠΑ, της People’s Chorus. B) O επίσης Κερκυραίος Σπύρος Μπεκατώρος (1862-1938), συνθέτης, διευθυντής ορχήστρας και καθηγητής μουσικής, εγκαταστάθηκε στο Σικάγο και στη Νέα Υόρκη, όπου για τριάντα χρόνια υπηρέτησε τις ελληνοαμερικανικές ορχήστρες. Γ) Ο Κεφαλλονίτης Ιωάννης Βεργωτής (1875-;) συνθέτης, λιμπρετίστας και διευθυντής ορχήστρας ίδρυσε στη Νέα Υόρκη ελληνοαμερικανικό οπερετικό θίασο, όπου παρουσίαζε προσωπικά του έργα.

Στον ελληνικό περιοδικό τύπο του 19ου αιώνα κυριαρχεί η αρθρογραφία για την Ελληνική αρχαιότητα αντανακλώντας το φλέγον ζητούμενο της εποχής, τη σύνδεση του νεώτερου Ελληνισμού με την ελληνική αρχαιότητα, με σκοπό την δημιουργία μιας εθνικής ταυτότητας, την πολυπόθητη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης, συνυφασμένη με τον ευρωπαϊσμό. Η ελληνική αρχαιότητα αποκαλύπτεται στους φιλομαθείς του νεοσύστατου κρατιδίου μέσα από τις μεταφράσεις άρθρων των αρχαιολατρών μελετητών της Δύσης. Ήδη από τα μέσα του 18ου αι. η δυτική αρχαιοφιλία απασχολείται συστηματικά με όλες τις εκφάνσεις του αρχαιοελληνικού πολιτισμού, τις οποίες –ως επακόλουθο- ενσωματώνει στη σύγχρονη ευρωπαϊκή σκέψη και πνευματική δημιουργία, παράγοντας διακείμενα σε όλους τους τομείς των γραμμάτων και των τεχνών (φιλοσοφία, λογοτεχνία, θέατρο, μουσική, καλές τέχνες, αρχιτεκτονική). Το άρθρο πραγματεύεται μία δημοσίευση στην Ιωνική Μέλισσα στις 16/11/1850, το οποίο τιτλοφορείται «Οιδίπους Τύραννος» και υπογράφεται από τον «Πείσανδρο», πιθανό ψευδώνυμο –δίχως να έχει επιβεβαιωθεί η πληροφορία- του Ικέσιου Λάτρη (1799 - 1881), Σμυρναίου λόγιου, αγωνιστή του 1821 και πολιτικού της νεοσύστατης Ελλάδας. Στο εν λόγω άρθρο, το οποίο αναφέρεται στα θέματα της πρόσληψης του αρχαίου θεάτρου, αναπτύσσεται ένας πρώιμος προβληματισμός, για τον οποίον όμως προτάσσονται λύσεις και περιγράφεται ο τρόπος υλοποίησης μίας πολιτικής στρατηγικής.

Το άρθρο επικεντρώνεται στην ταξινόμηση και παράθεση των άρθρων θεατρικού ενδιαφέροντος από το περιοδικό «Φιλόκαλος Σμυρναίος». Παρουσιάζεται και αξιολογείται η αρθρογραφία σχετικά με το θέατρο: θεατρικά έργα, ρεπερτόριο, παραστασιογραφία, μεταφράσεις, πρόσληψη του ευρωπαϊκού θεάτρου στον ελληνικό χώρο, σκηνική πρακτική, θεατρική κριτική, ιδεολογικές και αισθητικές επιρροές, συγγραφείς, ηθοποιοί κ.α.

Αντικείμενο του άρθρου είναι η παρουσίαση των πρώτων αποτελεσμάτων του υποέργου του Ερευνητικού Προγράμματος “Χρυσαλλίς” (Επιστημονική Υπεύθυνη καθηγήτρια κ. Άννα Ταμπάκη), που εκπονήθηκε από το 2012 έως το 2016, με αντικείμενο την πρόσληψη των δραματικών ειδών (συγγραφείς, κείμενα, ιδεολογικά και αισθητικά ρεύματα, θεωρία του δράματος), μέσα από τον ελληνικό περιοδικό τύπο του 19ου αιώνα. Επιχειρήθηκε μία πρώτη χαρτογράφηση του ευρέος αυτού αντικειμένου ως ακολούθως:

1. Χρονική περιοδολόγηση-ποιοτική και ποσοτική αξιολόγηση των ευρημάτων ανά δεκαετία, σε σχέση με το κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό πλαίσιο της εποχής.
2. Συνολική παρουσίαση της θεματολογίας σχετικά με το θέατρο, στα ελληνικά περιοδικά του 19ου αιώνα που είχαν αποδελτιωθεί μέχρι το Σεπτέμβριο 2014.
3. Οι μεταφρασμένοι συγγραφείς ανά εθνική γλώσσα.
4. Τα θεατρικά έργα που μεταφράζονται και η διερεύνηση της περαιτέρω πρόσληψής τους στον ελληνικό χώρο (η σκηνική ή μη παρουσίασή τους και η κριτική αντιμετώπισή τους από τον τύπο και το κοινό). Ακολούθως η κατάταξή τους: α) κατά είδος (τραγωδία ,δράμα, κωμωδία) ,β) ως προς το περιεχόμενο( ποιητικό θέατρο, θέατρο πρόζας, λυρικό θέατρο)και γ) ως προς την έκτασή τους (πολύπρακτα, μονόπρακτα, διάλογοι θεατρικοί ή θεατρόμορφοι).
5. Η προσωπικότητα των μεταφραστών και η ακολουθούμενη μεταφραστική μέθοδός τους ως προς τη χρήση της γλώσσας και την πιστή ή μη απόδοση του πρωτότυπου κειμένου.
6. Οι ιδεολογικές και αισθητικές επιρροές όσον αφορά στην πρόσληψη των ευρωπαϊκών ρευμάτων μέσω των δραματικών κειμένων.
7. Η ανάδειξη των μεταφρασμένων κριτικών δοκιμίων που συμβάλλουν στη θεωρία του δράματος και οι πιθανές συζητήσεις που αυτά προκαλούν και
8. Οι θεατρικές ειδήσεις. Η ενημέρωση του ελληνικού κοινού για το διεθνές θεατρικό γίγνεσθαι της εποχής, κυρίως μέσω των ανταποκρίσεων από τις μεγάλες πρωτεύουσες της Ευρώπης (Παρίσι, Λονδίνο κ.ά.).
Από το σύνολο των δεδομένων που προέκυψαν από την αποδελτίωση των περιοδικών δόθηκε επίσης η δυνατότητα σύγκρισης των πληροφοριών που αφορούν στη δράση του ελληνικού θεάτρου στον ελληνικό χώρο (παραστάσεις , κριτικές, συγγραφείς, ηθοποιοί κ.α.) σε σχέση με την πρόσληψη της ξένης δραματουργίας.


Ο Διονύσιος και ο αδερφός του Ανδρέας Δεβάρης υπήρξαν σημαντικές προσωπικότητες των αρχών του 20ού αι. Ο Ανδρέας έδρασε ως ηθοποιός, ζωγράφος, μυθιστοριογράφος αλλά και αθλητής ενώ ο Διονύσιος, εκτός από ηθοποιός ήταν θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης και δημοσιογράφος. Ο Διονύσιος Δεβάρης, δραστηριοποιήθηκε συστηματικότερα στη θεατρική τέχνη: στις αρχές του 20ού αι. πρωτοεμφανίστηκε ως «μύστης» της «Νέας Σκηνής» του Κ. Χρηστομάνου, το 1909 βρέθηκε στο Παρίσι ενταγμένος στο θίασο του Raymond Duncan ερμηνεύοντας τον Ορέστη στην «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή και την επόμενη χρονιά με τον ίδιο θίασο περίοδευσε στις Η.Π.Α., όπου και παρέμεινε για να σπουδάσει αγγλική φιλολογία. Πρωτοστάτησε στις διαδηλώσεις κατά της «Ηλέκτρας» του Hofmannsthal, η οποία παιζόταν το 1910 στη Νέα Υόρκη, θεωρώντας ότι βεβηλωνόταν το αρχαίο ελληνικό θέατρο. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα εργάστηκε ως αρχισυντάκτης αθηναϊκών εφημερίδων και παράλληλα άρχισε να συγγράφει θεατρικά έργα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 συνεργάστηκε με το Σωκράτη Καραντινό και το 1934 ίδρυσε με τον Κάρολο Κουν και το Γιάννη Τσαρούχη τη «Λαϊκή Σκηνή». Υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής των Duncan, των Σικελιανών και της Δελφικής Ιδέας, ενώ παράλληλα μέσα από την αρθρογραφία του συχνά διατύπωνε θέσεις και κρίσεις για την αναβίωση του αρχαίου δράματος.

Στα τέλη του 19ου οι παραστάσεις του αρχαίου δράματος ήταν καθιερωμένες στα αμερικανικά πανεπιστήμια. Οι καθηγητές κλασικών σπουδών αναλάμβαναν τη διδασκαλία των δραματικών κειμένων από το πρωτότυπο και επιχειρούσαν τη σκηνική αναβίωσή τους, μελετώντας παράλληλα τις αρχαιολογικές πηγές ώστε το σκηνοθετικό, σκηνογραφικό και ενδυματολογικό αποτέλεσμα να αποτυπώνει όσο το δυνατόν πιστότερα το θέατρο της αρχαιότητας. Εξέχουσα μορφή στο χώρο αυτό υπήρξε η Αμερικανίδα σκηνοθέτης Mabel Hay Barrows.  Το 1899 αφού διασκεύασε σε θεατρικό έργο την «Οδύσσεια», περιπλανήθηκε στους δρόμους του Σικάγο αναζητώντας τους ηθοποιούς της στις γειτονιές των Ελλήνων μεταναστών και δημιούργησε  ελληνικό θεατρικό όμιλο. Η θεατρική της δραστηριότητα έδωσε το έναυσμα σε εκατοντάδες Έλληνες μετανάστες να συστήσουν ερασιτεχνικούς θιάσους και σε άλλες αμερικανικές πολιτείες.  Το άρθρο στηρίζεται σε πρωτότυπο υλικό από το πλούσιο αρχείο της Barrows στη Βιβλιοθήκη του Παν. Harvard και παρουσιάσει το σύνολο του έργου της και της προσφορά της.

Η δημοσίευση, είναι η ανακοίνωση που εκφωνήθηκε το Μάιο του 2011 στο Columbia College στο Σικάγο στο “International Chicago Theatre Symposium: Chicago theatre capital of America: Past, Present, Future” . Το κείμενο πραγματεύεται τη γέννηση του πρώτου ερασιτεχνικού και εν συνεχεία του πρώτου επαγγελματικού θιάσου που δημιουργήθηκε στις Η.Π.Α., και συγκεκριμένα στο Σικάγο. Ήδη από το 1895 οι πρώτες ελληνικές οργανώσεις στους κόλπους της ορθόδοξης εκκλησίας ιδρύουν ερασιτεχνικούς θιάσους, οι οποίοι συνήθως παρουσιάζουν πατριωτικά, εθνικά δράματα κατά την επέτειο της 25ης Μαρτίου. Παράλληλα η Mabel Hay Barrows, κόρη φιλέλληνα εύπορου Αμερικανού, στα τέλη του 19ου αι. με την σύμπραξη των Ελλήνων μεταναστών σύστησε επαγγελματικό θίασο αρχαίου δράματος. Η Barrows περιπλανώμενη στις ελληνικές γειτονιές στο Σικάγο εντόπισε τα μέλη του θιάσου της, τα οποία εκπαίδευσε σχολαστικά ώστε το αποτέλεσμα της δουλειάς της να γνωρίσει κοινή αποδοχή όχι μόνο από το ελληνικό αλλά και από το αμερικανικό κοινό. Η συστηματική δράση και η επιτυχία της Barrows είχε ως αποτέλεσμα τη διάδοση και την καθιέρωση του ελληνικού θεάτρου σε όλες τις Πολιτείες των Η.Π.Α.

Η εποποιία του 1940 συγκλόνισε τους Έλληνες της Αμερικής, οι οποίοι παρακολουθούσαν αγωνιωδώς τις δραματικές εξελίξεις μέσα από τον ελληνοαμερικανικό τύπο, τις αφηγήσεις των μεταναστών εθελοντών και τις προκηρύξεις που διέρρεαν στις ελληνοαμερικανικές κοινότητες. Η ελληνοαμερικανική δραματουργία στο διάστημα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατόρθωσε να υπερβεί τις ιδεολογικές της αντιφάσεις και να ακολουθήσει μια κοινή δραματουργική γραμμή. Κυριαρχεί ο ρομαντισμός και οι έννοιες της αυτοθυσίας και της ελευθερίας. Θεματολογικά τα έργα πραγματεύονται τον ελληνοαλβανικό πόλεμο και τα χρόνια της Κατοχής, εμπλουτισμένα με στομφώδη ρητορεία και υπερβολική συναισθηματολογία, βρίθουν από συγκινησιακά στοιχεία φορτισμένα από πατριωτισμό. Στον τομέα της θεατρικής πρακτικής τη δεκαετία του 1940 επικρατούν οι ερασιτεχνικοί θίασοι έναντι των επαγγελματικών, οι οποίοι επιλέγουν το πατριωτικό ρεπερτόριο και τις διάσημες αθηναϊκές πολεμικές οπερέτες. Έλληνες ηθοποιοί, οι οποίοι προπολεμικά συμμετείχαν ενεργά στους γηγενείς ελληνοαμερικανικούς θιάσους, είτε καταξιώνονται σε νευραλγικές θέσεις των ελληνικών κοινοτήτων, είτε επιστρέφουν στην Ελλάδα, στηρίζοντας τον Αγώνα της Αντίστασης.

Αντικείμενο του άρθρου αποτελεί η ιστορία και η διαδρομή των Επτανήσιων Γεράσιμου Κουρούκλη και Παναγή Σβορώνου, άγνωστων ή λιγότερο γνωστών καλλιτεχνών του μουσικού θεάτρου αλλά και της νεοελληνικής σκηνής του πρώτου μισού του 20ου αι. Γεννήθηκαν στην Κεφαλονιά στα τέλη του 19ου αι. και εν συνεχεία βρέθηκαν στην πρωτεύουσα όπου εντάχθηκαν σε αθηναϊκούς θιάσους παίζοντας μικρούς ρόλους, κυρίως σε επιθεωρήσεις και οπερέτες. Σύντομα ο Κουρούκλης εγκατέλειψε την Ελλάδα και περιπλανήθηκε σε όλο τον κόσμο (Αφρική, Αυστραλία, Αμερική κ.α.) αρχικά συμπράττοντας με περιοδεύονται θιάσους και αργότερα ως θιασάρχης, όπως και ο Σβορώνος, ο οποίος είχε μια αντίστοιχη περιπετειώδη καλλιτεχνική πορεία. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 οι δύο Κεφαλλονίτες κατάφεραν να γίνουν οι κυρίαρχοι των ελληνοαμερικανικών σκηνών της Αμερικής ως επικεφαλής οπερετικών θιάσων. Ο Κουρούκλης παρέμεινε στην Νέα Υόρκη, όπου έλαβε και την αμερικανική υπηκοότητα ενώ ο Σβορώνος επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου όχι μόνο συνέχισε την θεατρική του πορεία αλλά δραστηριοποιήθηκε και στον κινηματογράφο. Οι δύο ηθοποιοί, έχουν πολλά κοινά σημεία επαφής, καθώς οι διαδρομές τους διασταυρώνονται στην Κεφαλονιά, σε αθηναϊκούς θιάσους, στην Αίγυπτο, στις αμερικανικές πολιτείες κ.α. δίνοντας μια ιδιότυπη συνοχή στην καλλιτεχνική τους πορεία.

Έλληνες μετανάστες στην Αμερική των αρχών του 20ου αι., όντας αυτοδίδακτοι, επιδόθηκαν στην συγγραφή αυτοσχέδιων θεατρικών έργων: κωμικών, ιστορικών, ηθικοπλαστικών αλλά κυρίως νοσταλγικών ή αλλιώς μεταναστευτικών δραμάτων. Οι δημιουργοί, αν και διαφορετικοί ως ιδιοσυγκρασίες, έχουν πολλά σημεία επαφής, καθώς εσωτερικές σχέσεις και διαδρομές διασταυρώνονται στις αμερικανικές πολιτείες δίνοντας μια ιδιότυπη συνοχή στην εργογραφία τους. Απ’ τη μια οι συνθήκες στέρησης και απ’ την άλλη η ανάγκη διατήρησης της ελληνικότητας τους οδήγησαν στη νοσταλγική δραματουργία. Το ύφος των έργων σε πολλά σημεία συγκλίνει διατηρώντας το ίδιο μοτίβο ως προς το σχήμα και το περιεχόμενο, ενώ ο αναγνώστης εύκολα αισθάνεται την αμηχανία συναισθηματολογίας και τον άκαιρο ρομαντισμό, την εσωστρέφεια και την αδυναμία προσαρμογής. Τα χρόνια που ακολούθησαν, όταν πλέον οι συνθήκες διαβίωσης των μεταναστών είχαν βελτιωθεί, παραμόνευε η παγίδα της επανάληψης, η μανιέρα. Η νέα γενιά δραματουργών της δεκαετίας του 30’, μετατοπίζουν την θεματολογία απομακρύνοντάς την από τις τραυματικές μεταναστευτικές εμπειρίες και εστιάζοντας στην ανάγκη απόκτησης μιας νέας ταυτότητας. Απ’ την μια λοιπόν διαιωνίζεται η νοσταλγική δραματουργία, «της μνήμης», από μερίδα παλαίμαχων δραματουργών και από την άλλη καλλιεργείται η γραφή της νέας εποχής, όπου συγκεράζει την ελληνική παράδοση με τον αμερικανικό τρόπο ζωής. Ωστόσο ούτε η νέα οπτική είναι ψύχραιμη αφού σχεδόν πάντα διαφαίνεται η ανοικτή πληγή της ξενιτιάς.

Ο Αριστείδης Παρίσης, ψευδώνυμο του ηθοποιού Αριστείδη Σακκά, γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ληξούρι της Κεφαλλονιάς στα τέλη του 19ου αι. Παντρεύτηκε τη Δέσποινα Παρίση και απέκτησε δύο κόρες : την Κατίνα και την Ευαγγελία. Ως έφεδρος αξιωματικός υπηρέτησε στην Εθνική Άμυνα της Θεσσαλονίκης. Λόγω των πολιτικών αντιβασιλικών φρονημάτων του καταδιώχθηκε, τόσο από τη Θεσσαλονίκη, όσο και από τη Λάρισα όπου είχε καταφύγει. Παράλληλα δρούσε ως ηθοποιός σε θιάσους, όπως στο θίασο Σαμαρτζή, αλλά και ως θιασάρχης. Τα μέλη της οικογένειάς του συγκροτούσαν, κατά κύριο λόγο, το θίασο. Οι κόρες του έπαιζαν στην σκηνή, τραγουδούσαν και χόρευαν από πολύ μικρή ηλικία. Στη Λάρισα, παρουσία αξιωματικών, τον πυροβόλησαν την ώρα όπου βρισκόταν επί σκηνής και παιζόταν μια αντιβασιλική επιθεώρηση, την οποία μάλιστα είχε γράψει ο ίδιος. Έπειτα από τα δραματικά γεγονότα στη Θεσσαλία, η οικογένεια Παρίση ξεκίνησε περιοδεία σε ολόκληρη την Ελλάδα και ακολούθησε μια συγκλονιστική θεατρική περιπέτεια με σταθμούς την Κωνσταντινούπολη, τη Σερβία, την Ιταλία, την Αίγυπτο, τη Ρουμανία, το Παρίσι, τη Μασσαλία, τις Βρυξέλλες και την Αμερική. Οι περιοδείες του Παρίση διήρκεσαν δεκαετίες, προσφέροντας αποφασιστικά στις εστίες του ελληνισμού της διασποράς. Το ρεπερτόριο του θιάσου αποτελείτο από κωμωδίες, πολύπρακτες και μονόπρακτες, επιθεωρήσεις, οπερέτες, κωμειδύλλια, δραματικά ειδύλλια και πατριωτικά δράματα. Ο Παρίσης επιδίωκε να ικανοποιεί τα γούστα του κοινού, προσκολλημένος στα έργα της σίγουρης σκηνικής επιτυχίας, χαρίζοντας γενναιόδωρα άλλοτε γέλιο και άλλοτε συγκίνηση. Ο Αριστείδης Παρίσης υπήρξε πολυσχιδής προσωπικότητα και η δράση του εκτείνεται σχεδόν σε όλους τους κλάδους του θεάτρου: σκηνοθέτης, ηθοποιός, δάσκαλος θεάτρου, θεατρικός επιχειρηματίας, σκηνογράφος, ενδυματολόγος, συγγραφέας αλλά και μεταφραστής θεατρικών έργων.

The aim of the lab was to combine the theory of orthophony science with the empirical art of theatre education, just as it should be taught in primary education. Blending the science of phonetics and theatrical art constitutes an attractive methodology for the group to which it is addressed (age of reference 8-12 years old). The lab particularly focused on the practice –by means of theatrical games- of the theoretical base of Orthophony. Breathing: Benefits and ways of achieving breathing through the diaphragm. Vocalization: Structure and practice of phonetic organs, which are the organs that produce the sound. Articulation: Proper formation of phonemes and their practice. Those participating in the lab had the opportunity to learn the principles of Orthophony first on a theoretical level and then, on an empirical one; the final stage aimed at creating collective exercises, and its ulterior purpose was to apply them at school.

Από τα μέσα της δεκαετίας του 20΄ όλοι οι γηγενείς ελληνικοί θίασοι της Αμερικής συμπεριλαμβάνουν στο δραματολόγιο τους οπερέτες, κωμικές ή δραματικές. Την ίδια περίοδο στις αθηναϊκές σκηνές το ελαφρό θέατρο εκπροσωπείται από δεκάδες θιάσους και παράλληλα διώκεται από τους εκπροσώπους του «σοβαρού» θεάτρου. Αντίθετα στην Αμερική δεν προκύπτει διαμάχη και μάλιστα ακόμα και οι σοσιαλιστικοί θίασοι εντάσσουν στο ρεπερτόριο τους την οπερέτα. Οι θίασοι εμφανίζονται ευέλικτοι και εύκολα μεταπηδούν από το «ελαφρό» στο «σοβαρό» θέατρο, προσπαθώντας να ικανοποιήσουν το ευρύτερο κοινό. Τα έργα κοινωνικοπολιτικού προβληματισμού και «θεάτρου των ιδεών» δεν έβρισκαν απήχηση στην ομογένεια του χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, κυρίως την δεκαετία του 1930. Επίσης τα περισσότερα δράματα των Ελλήνων δραματουργών πρόβαλαν διαρκώς το μοντέλο της συμβατικής αστικής οικογένειας προκαλώντας δυσαρέσκεια. Παράλληλα, η οικονομική ανέλιξη των μεταναστών απομάκρυνε το κοινό από τα «σοβαρά» έργα και απαιτούσε το νέο θεατρικό είδος να μην έχει διδακτικό χαρακτήρα και να αποσκοπά στην αβίαστη τέρψη του κοινού μέσω της μουσικής. Τα έργα των Νικόλαου Χατζηαποστόλου και Θεόφραστου Σακελλαρίδη γνώρισαν θριαμβευτική επιτυχία και κυριάρχησαν στις ελληνοαμερικανικές σκηνές. Ωστόσο η παραστατική παραγωγή των Ελλήνων καλλιτεχνών δεν ήταν δυνατόν να καλύψει τις ανάγκες των θιάσων και γι’ αυτό επιστρατεύτηκαν οι ξένες οπερέτες, κυρίως οι γαλλικές, βιεννέζικες και γερμανικές. Η μόδα της ελληνικής οπερέτας θα κρατήσει στην Αμερική έως τα τέλη της δεκαετίας του 1930.

Στα τέλη του 19ου αι. σε όλες τις ελληνικές κοινότητες της Αμερικής γεννήθηκε και ένας ερασιτεχνικός θίασος δρώντας εθελοντικώς και προσφέροντας υπηρεσίες δίδοντας ευεργετικές παραστάσεις. Το πρώτο μισό του 20ού αι. η θεατρική κίνηση αυξάνεται ραγδαία. Η εξαπλωμένη θεατρική δραστηριότητα δεν αφήνει ανέπαφη ούτε την μικρότερη ελληνική κοινότητα στην Αμερική. Και η μικρότερη παροικία διέθετε ερασιτεχνικό θεατρικό όμιλο και κάθε αστικό κέντρο διέθετε επαγγελματικό ελληνικό θίασο. Το θέατρο γίνεται για τους μετανάστες οικείος τρόπος έκφρασης. Μετά τη δεκαετία του 1950 διαφαίνεται μια μεταστροφή. Στις θεατρικές ομάδες συμμετέχουν και Έλληνες δεύτερης γενιάς, το ρεπερτόριο παραμένει ελληνικό αλλά η γλώσσα παύει να είναι η ελληνική. Μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο τα έργα των Ελληνοαμερικανών δραματουργών γράφονται κυρίως στην αγγλική. Οι πρώτοι μετανάστες απ’ τη μια αγνοούσαν πλήρως την αγγλική κι απ’ την άλλη απευθύνονταν αυστηρά στο κοινό των Ελλήνων μεταναστών. Οι Έλληνες δεύτερης γενιάς αλλά και εκείνοι, οι οποίοι διασχίζουν τον Ατλαντικό μεταπολεμικά διακατέχονται από την ανάγκη να απεγκλωβιστούν από τα στενά όρια των ελληνικών κοινοτήτων και να αναπτύξουν πιο σύνθετες ανάγκες επικοινωνίας σε ένα διευρυμένο περιβάλλον διατηρώντας όμως συναισθηματικά στοιχεία σε σχέση με την ελληνικότητα, όπως διαφαίνεται στη συγγραφέα Αθηνά Ντάλλα-Ντάμη. Το δεύτερο μισό του 20ου αι. σηματοδοτείται από τον Αδαμάντιο Λεμό, τον George Arkas, τον Yiannis Simonides, ο οποίος το 1979 όταν ήταν ακόμα καθηγητής και πρόεδρος του Drama Department of New York University ίδρυσε το Greek Theater of New York. Αξιοσημείωτη είναι η εμφάνιση του νεοσύστατου θιάσου στο La Mama E.T.C., 74 A East Fourth Street όπου παρουσίασε τα “Theatrika”, ένα φεστιβάλ μουσικής, χορού, ποίησης και θεάτρου στην αγγλική γλώσσα αλλά και στην ελληνική. Παράλληλα με τη δράση των George Arkas και Yannis Simonides, το 1974 ιδρύθηκε το Greek Cultural Center, με σκοπό να προάγει τη μουσική, τους παραδοσιακούς χορούς, το θέατρο σκιών και το θέατρο. Η συστηματική θεατρική δράση ξεκίνησε το 1978. Τα τελευταία τριάντα χρόνια έχει παραστήσει πάνω από 75 έργα. Και ο θίασος έχει επανδρωθεί από νέους Έλληνες επαγγελματίες και κατορθώνει να ανεβάζει έως και τέσσερις παραγωγές ετησίως λαμβάνοντας θερμές κριτικές και στηρίζοντας σθεναρά το νεοελληνικό θέατρο.

Μια συχνή καλλιτεχνική δραστηριότητα των Ελλήνων στην Αμερική στα τέλη του 19ου αι. ήταν να απαγγέλλουν αρχαία ποιητικά κείμενα, ντυμένοι με χλαμύδες και με τη συνοδεία άρπας. Παράλληλα δρούσαν και οι περιοδεύοντες «τραγικοί ραψωδοί», όπου επιδίδονταν συχνά σε αυτή τη συνήθεια. Ήδη από τα τέλη του 19ου αι. γεννήθηκαν οι πρώτοι ερασιτεχνικοί θίασοι με μόνιμη, σταθερή παρουσία και πολυετή διάρκεια ζωής. Πολλοί από τους ηθοποιούς αυτών των ερασιτεχνικών σκηνών εργάστηκαν για το ελληνοαμερικανικό θέατρο πάνω από είκοσι χρόνια δίνοντας παραστάσεις αδιαλείπτως. Ημερομηνία σταθμός είναι η 25η Μαρτίου του 1895, όπου πραγματοποιήθηκε πραγματοποιείται η πρώτη παράσταση Ελλήνων μεταναστών στις Η.Π.Α. Ο σύλλογος «Λυκούργος» στο Chicago ανέβασε την κωμωδία του Δημητρίου Βυζάντιου «Βαβυλωνία» με ερασιτέχνες ηθοποιούς οι οποίοι διέμεναν στην πόλη. Τα έσοδα την παράστασης προορίζονταν για την κάλυψη των εξόδων του εορτασμού της Εθνικής Εορτής. Αυτή η πρωτοφανής παράσταση πυροδότησε το φαινόμενο του ελληνικού μεταναστευτικού θεάτρου στις Η.Π.Α.