Abstract:
Η παρούσα διδακτορική διατριβή αποτελεί την πρώτη ολοκληρωμένη συγκριτική φιλολογική μελέτη δύο αντιπροσωπευτικών δειγμάτων της καστιλιανής και της νεοελληνικής επικής ποίησης αντίστοιχα: του Cantar de mio cid και του Διγενή Ακρίτη στο χειρόγραφο του El Escorial (έργο της πρώιμης δημώδους νεοελληνικής γραμματείας). Προσεγγίζει δυο ποιητικά κείμενα του 14ου και των μέσων του 15ου αιώνα αντίστοιχα, που ανήκουν σε δυο γραπτές επικές παραδόσεις των οποίων οι αρχικές συντάξεις τοποθετούνται περίπου στην ίδια εποχή (αρχές 12ου ο Διγενής-αρχές 13ου το Έπος του Ελ Σιντ αι). Στόχος της έρευνας είναι η εξέταση των στοιχείων της πραγματικότητας στα δυο έργα και η μελέτη της ποιητικής αξιοποίησής τους. Η διατριβή χωρίζεται σε τρία μέρη: το πρώτο μέρος έχει εισαγωγικό χαρακτήρα. Στο δεύτερο μέρος ο μελετητής εξετάζει τα πρόσωπα, τις ιστορικές αναφορές, τους γεωγραφικούς όρους και τέλος, συγκεκριμένες όψεις της κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής ζωής στα δύο έργα. Τα συμπεράσματα παρατίθενται στο τρίτο μέρος και συνοψίζονται στα εξής: και στις δυο έργα ο δημιουργός διαθέτει μια πραγματική βάση, στην οποία στηρίζει τον μύθο του. Δρα με αληθοφάνεια, κινείται στα όρια του πιστευτού. Ο, μεν, καστιλιανός δημιουργός στηρίζεται κυρίως σε γραπτές πηγές, αλλά και στο νομικό του υπόβαθρο και δευτερευόντως μόνο σε προφορικές παραδόσεις, ενώ ο ποιητής του Ακρίτη χρησιμοποιεί κατά κόρον το προφορικό υλικό της μικρασιατικής παράδοσης και σποραδικά μόνο κάποια ιστοριογραφικά και χρονογραφικά στοιχεία. Τα δύο έργα διαφοροποιούνται σημαντικά ως προς την ποιητική τεχνική. Ο καστιλιανός δημιουργός χειραγωγεί συνειδητά το ιστορικό υλικό. Συνενώνει, σε μια καθαρόαιμη λογοτεχνική δημιουργία, ιστορικά και μυθιστορηματικά στοιχεία από την εποχή του ήρωα (τέλη 11ου αιώνα) ως τη δική του (τέλη 12ου-αρχές του 13ου). Δουλεύει ολοκληρωμένα με διπλή στόχευση: να εξυψώσει τον ήρωα, αλλά και να στηρίξει συγκεκριμένες κοινωνικοπολιτικοοικονομικές σκοπιμότητες της εποχής συγγραφής. Από την άλλη πλευρά, ο ποιητής του Ακρίτη, μεταφέρει στο έργο του, χωρίς να το χειραγωγήσει, προϋπάρχον, κυρίως, υλικό, το οποίο συναρμόζει σε μια χαλαρή βιογραφική τάξη. Όσο το έργο προχωρά, ο μυθιστορηματικός χαρακτήρας ενισχύεται. Στόχοι του δημιουργού είναι η εξύψωση του ήρωα, η διατήρηση του ηρωικού πνεύματος και η νοσταλγική απεικόνιση ενός ήδη χαμένου κόσμου των συνόρων. Φανερές πολιτικές στοχεύσεις δεν ανιχνεύονται. Η αξιοποίηση του υλικού και των συμπερασμάτων, τα οποία η παρούσα διατριβή παρέχει, μπορεί να δώσει το έναυσμα για νέες μελέτες και περαιτέρω συγκριτική προσέγγιση μοτίβων και θεμάτων που ενυπάρχουν στα δυο ποιήματα.
Publisher's Version
