Αντικείμενο του παρόντος πονήματος είναι η συγκριτική προσέγγιση δύο λαϊκών δημιουργιών που εντάσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο της ευρωπαϊκής προφορικής ποίησης. Από τη μία πλευρά, είναι το πασίγνωστο σε μας δημοτικό τραγούδι και από την άλλη, το πολύ φημισμένο διεθνώς, αλλά μάλλον άγνωστο στον ελληνόφωνο κόσμο, romancero. Πρόκειται για δύο είδη που εκφράζουν τον πλούτο δύο πολιτισμών, του ισπανικού και του ελληνικού. Πέρα από τις διαφορές μεταξύ των δύο αυτών ειδών, υπάρχει πλήθος ομοιοτήτων στα θέματα, τα μοτίβα, τις τεχνικές, το στυλ. Κι αυτό δεν οφείλεται τόσο στην πιθανή ευθεία ή έμμεση επίδραση που η μία παράδοση μπορεί να έχει ασκήσει στην άλλη στο πέρασμα του χρόνου, αλλά σε αυτό που οι μελετητές ονομάζουν «πολυγένεση», δηλαδή εκδήλωση ανάλογων λογοτεχνικών φαινομένων και δημιουργιών, ακόμη και σε μέρη απομακρυσμένα στο χώρο, όταν οι επικρατούσες σ’ αυτά κοινωνικές συνθήκες και το περιβάλλον παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά. Το ενδιαφέρον για τη σύγκριση μεταξύ του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού και του ρομανθέρο είναι πολύ πρόσφατο. Πρωτοπόρος υπήρξε ο Καταλανός ελληνιστής Eusebi Ayensa ο οποίος, μεταξύ των άλλων, συνέγραψε δύο σημαντικά βιβλία το 2000 και το 2004. Στο πρώτο από αυτά ασχολήθηκε με μία συγκριτική μορφολογική και θεματική σπουδή στα ελληνικά δημοτικά τραγούδια, ενώ στο δεύτερο με τα ελληνικά ακριτικά τραγούδια σε σχέση με ισπανικά παράλληλά τους. Βέβαια, το ενδιαφέρον στην Ισπανόφωνη κριτική για το δημοτικό μας τραγούδι υπάρχει ήδη από το 1966 και το σχετικό βιβλίο του σπουδαίου Χιλιανού ελληνιστή, Miguel Castillo Didier. Από την πλευρά μας, ασχοληθήκαμε με τη σύγκριση μεταξύ ελληνικού δημοτικού τραγουδιού και ρομανθέρο σε τρεις έως τώρα περιπτώσεις. Η πρώτη, παραμένει αδημοσίευτη, εκπονήθηκε σε συνεργασία με τον Καταλανό ερευνητή Alfonso Boix και αφορά στη σχέση χριστιανών και μουσουλμάνων στα ακριτικά μας τραγούδια και τα αντίστοιχα ισπανικά ρομάνθες των συνόρων. Οι άλλες δύο μελέτες έχουν ήδη δημοσιευτεί στην ισπανική γλώσσα το 2012 και 2014 αντίστοιχα και αφορούν στο γυρισμό του ξενιτεμένου και την αναγνώριση μεταξύ αδελφού και αδελφής στις δύο παραδόσεις. Στο παρόν βιβλίο παρουσιάζουμε τις παραπάνω δύο μελέτες, αυτή τη φορά στα ελληνικά, προκειμένου να μυήσουμε, έστω δειλά, το ελληνικό κοινό σε ένα πεδίο της επιστημονικής έρευνας στο οποίο γίνονται τώρα τα πρώτα βήματα. Το παρήγορο είναι πως και στην Ιβηρική χερσόνησο υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον για το θέμα, ήδη, δε, οργανώθηκε σχετικό σεμινάριο το Μάρτιο του 2014 για τους διδακτορικούς φοιτητές του Πανεπιστημίου της Θαραγόθα στο οποίο ο γράφων ανέπτυξε το θέμα «Ρομανθέρο και τραγούδια: οι ισπανικές και ελληνικές μπαλάντες πρόσωπο με πρόσωπο». Το παραπάνω σεμινάριο είχε τον γενικό τίτλο: «Ελλάδα και Ισπανία: σύνδεσμοι και λογοτεχνικοί παραλληλισμοί». Βέβαια, κατά την παρουσίαση των μελετών στα ελληνικά στο παρόν βιβλίο προχωρήσαμε σε κάποιες προσαρμογές, ενώ απαιτήθηκε και η μετάφραση των ισπανικών ρομάνθες στα ελληνικά, που περιέχονται στο ειδικό παράρτημα στο τέλος, το οποίο φιλοξενεί και τα ελληνικά δημοτικά τραγούδια που αποτέλεσαν τη βάση της έρευνάς μας. Μετά από τον πρόλογο, δίνουμε μία σύντομη εισαγωγή στα δύο είδη και ακολουθούν οι δύο μελέτες. Το βιβλίο κλείνει με σύντομη συνόψιση συμπερασμάτων και τη σχετική βιβλιογραφία.Αντικείμενο του παρόντος πονήματος είναι η συγκριτική προσέγγιση δύο λαϊκών δημιουργιών που εντάσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο της ευρωπαϊκής προφορικής ποίησης. Από τη μία πλευρά, είναι το πασίγνωστο σε μας δημοτικό τραγούδι και από την άλλη, το πολύ φημισμένο διεθνώς, αλλά μάλλον άγνωστο στον ελληνόφωνο κόσμο, romancero. Πρόκειται για δύο είδη που εκφράζουν τον πλούτο δύο πολιτισμών, του ισπανικού και του ελληνικού. Πέρα από τις διαφορές μεταξύ των δύο αυτών ειδών, υπάρχει πλήθος ομοιοτήτων στα θέματα, τα μοτίβα, τις τεχνικές, το στυλ. Κι αυτό δεν οφείλεται τόσο στην πιθανή ευθεία ή έμμεση επίδραση που η μία παράδοση μπορεί να έχει ασκήσει στην άλλη στο πέρασμα του χρόνου, αλλά σε αυτό που οι μελετητές ονομάζουν «πολυγένεση», δηλαδή εκδήλωση ανάλογων λογοτεχνικών φαινομένων και δημιουργιών, ακόμη και σε μέρη απομακρυσμένα στο χώρο, όταν οι επικρατούσες σ’ αυτά κοινωνικές συνθήκες και το περιβάλλον παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά. Το ενδιαφέρον για τη σύγκριση μεταξύ του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού και του ρομανθέρο είναι πολύ πρόσφατο. Πρωτοπόρος υπήρξε ο Καταλανός ελληνιστής Eusebi Ayensa ο οποίος, μεταξύ των άλλων, συνέγραψε δύο σημαντικά βιβλία το 2000 και το 2004. Στο πρώτο από αυτά ασχολήθηκε με μία συγκριτική μορφολογική και θεματική σπουδή στα ελληνικά δημοτικά τραγούδια, ενώ στο δεύτερο με τα ελληνικά ακριτικά τραγούδια σε σχέση με ισπανικά παράλληλά τους. Βέβαια, το ενδιαφέρον στην Ισπανόφωνη κριτική για το δημοτικό μας τραγούδι υπάρχει ήδη από το 1966 και το σχετικό βιβλίο του σπουδαίου Χιλιανού ελληνιστή, Miguel Castillo Didier. Από την πλευρά μας, ασχοληθήκαμε με τη σύγκριση μεταξύ ελληνικού δημοτικού τραγουδιού και ρομανθέρο σε τρεις έως τώρα περιπτώσεις. Η πρώτη, παραμένει αδημοσίευτη, εκπονήθηκε σε συνεργασία με τον Καταλανό ερευνητή Alfonso Boix και αφορά στη σχέση χριστιανών και μουσουλμάνων στα ακριτικά μας τραγούδια και τα αντίστοιχα ισπανικά ρομάνθες των συνόρων. Οι άλλες δύο μελέτες έχουν ήδη δημοσιευτεί στην ισπανική γλώσσα το 2012 και 2014 αντίστοιχα και αφορούν στο γυρισμό του ξενιτεμένου και την αναγνώριση μεταξύ αδελφού και αδελφής στις δύο παραδόσεις. Στο παρόν βιβλίο παρουσιάζουμε τις παραπάνω δύο μελέτες, αυτή τη φορά στα ελληνικά, προκειμένου να μυήσουμε, έστω δειλά, το ελληνικό κοινό σε ένα πεδίο της επιστημονικής έρευνας στο οποίο γίνονται τώρα τα πρώτα βήματα. Το παρήγορο είναι πως και στην Ιβηρική χερσόνησο υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον για το θέμα, ήδη, δε, οργανώθηκε σχετικό σεμινάριο το Μάρτιο του 2014 για τους διδακτορικούς φοιτητές του Πανεπιστημίου της Θαραγόθα στο οποίο ο γράφων ανέπτυξε το θέμα «Ρομανθέρο και τραγούδια: οι ισπανικές και ελληνικές μπαλάντες πρόσωπο με πρόσωπο». Το παραπάνω σεμινάριο είχε τον γενικό τίτλο: «Ελλάδα και Ισπανία: σύνδεσμοι και λογοτεχνικοί παραλληλισμοί». Βέβαια, κατά την παρουσίαση των μελετών στα ελληνικά στο παρόν βιβλίο προχωρήσαμε σε κάποιες προσαρμογές, ενώ απαιτήθηκε και η μετάφραση των ισπανικών ρομάνθες στα ελληνικά, που περιέχονται στο ειδικό παράρτημα στο τέλος, το οποίο φιλοξενεί και τα ελληνικά δημοτικά τραγούδια που αποτέλεσαν τη βάση της έρευνάς μας. Μετά από τον πρόλογο, δίνουμε μία σύντομη εισαγωγή στα δύο είδη και ακολουθούν οι δύο μελέτες. Το βιβλίο κλείνει με σύντομη συνόψιση συμπερασμάτων και τη σχετική βιβλιογραφία.