Περιεχόμενο μαθήματος

Το Άγιον Όρος είναι ο κατ’ εξοχήν τόπος στην Ορθοδοξία όπου ο μοναχισμός για χίλια και πλέον χρόνια βιώνεται στην πλέον απόλυτη μορφή του. Ζωτικό τμήμα του Ορθοδόξου βίου, που υπογραμμίζει την καθολικότητα και την οικουμενικότητα της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως.

Το εργαστήρι αυτό της αρετής έχει πλαισιωθεί συν τω χρόνω με θαυμάσια μνημεία αρχιτεκτονικής, εικονογραφίας και λοιπών πολιτιστικών αγαθών. Αποτελεί ένα σύνολο μοναδικό πνευματικού και πολιτιστικού μνημειακού πλούτου και γι’ αυτό προσελκύει πλήθος προσκυνητών, Ορθοδόξων, αλλά και πολλών άλλων εχόντων πνευματικά και πολιτιστικά ενδιαφέροντα.

Ο γηραιός Άθως αποτελεί πανορθόδοξο σημείο ενότητας και παράδειγμα αρμονικής συνύπαρξης εν τη πίστει των λαών, εξ ου και ανήκει εκκλησιαστικά στην δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Η πνευματική, πολιτιστική και φυσική κληρονομιά του Αγίου Όρους χρονολογείται από τα τέλη της πρώτης μ.Χ. χιλιετίας, μέσα από δέκα αιώνες αδιάκοπης μοναστικής ζωής, και εξακολουθεί να είναι ζωντανή στις αρχές της τρίτης χιλιετίας. Οι είκοσι Ιερές Μονές που μοιράζονται την Αθωνική χερσόνησο ιδρύθηκαν κατά τους βυζαντινούς χρόνους και, εμπνεόμενες από τις μοναστικές παραδόσεις του Ανατολικού Χριστιανισμού, αναπτύχθηκαν ανά τους αιώνες σε παράλληλες διαδρομές.


Course overview

The spiritual, cultural and natural heritage of Mt Athos dates back to the end of the first millennium AD, through ten centuries of uninterrupted monastic life, and is still vibrant in the beginning of the third millennium. The twenty Christian Orthodox sacred monasteries that share the Athonite peninsula – in Halkidiki to the East of Thessaloniki – are quite diverse. Established during the Byzantine times, and inspired by the monastic traditions of Eastern Christianity, they have developed through the ages in parallel paths and even have different ethnic backgrounds. Yet all the monks on Mt Athos are recognized as citizens of Greece residing in a self-governed part of the country.

Hermits are known to have lived on Mount Athos since the mid-ninth century but the first real monastery, still known as the Great Lavra, was established in 963 by St Athanasios the Athonite. Founded with the support of the Byzantine emperor Nikephoros II Phokas, it still holds first place in the hierarchy of the monasteries, and the Athonite millennium was duly celebrated there in 1963. Further monasteries soon followed, though not all of them survive today. Of the twenty that do, nine were founded in the tenth century, four more in the eleventh, one in the twelfth, one in the thirteenth, four in the fourteenth, and the last in the sixteenth.

For more than a thousand years Athos has existed as the principal center of monasticism for the Orthodox Church – or rather for all the Orthodox Churches. Ever since Byzantine times it has been a pan-Orthodox, supra-national center. Furthermore Athos is unique for being a portion of contemporary continental Europe entirely devoted to the monastic life and to nothing else.

Virtually from the time of their first foundation, the monastic communities of Mt Athos assumed a central position in the world of Orthodox Christianity. The spiritual, and political and economic influence of the Holy Mountain soon transcended the boundaries of the Byzantine Empire within which it lay, to take on a supra-national importance and become one of the pillars of Orthodoxy after the fall of the empire. For the historian, the significance of Mt Athos is enhanced by the fact that its archives contain the most substantial body of Byzantine documentation to have survived the Middle Ages, and its libraries, treasuries and buildings have preserved much that has elsewhere been lost. These archives are now largely edited, and investigation of the art and archaeology is yielding substantial evidence.