Το άρθρο επικεντρώνεται στην ταξινόμηση και παράθεση των άρθρων θεατρικού ενδιαφέροντος από το περιοδικό «Φιλόκαλος Σμυρναίος». Παρουσιάζεται και αξιολογείται η αρθρογραφία σχετικά με το θέατρο: θεατρικά έργα, ρεπερτόριο, παραστασιογραφία, μεταφράσεις, πρόσληψη του ευρωπαϊκού θεάτρου στον ελληνικό χώρο, σκηνική πρακτική, θεατρική κριτική, ιδεολογικές και αισθητικές επιρροές, συγγραφείς, ηθοποιοί κ.α.

Αντικείμενο του άρθρου είναι η παρουσίαση των πρώτων αποτελεσμάτων του υποέργου του Ερευνητικού Προγράμματος “Χρυσαλλίς” (Επιστημονική Υπεύθυνη καθηγήτρια κ. Άννα Ταμπάκη), που εκπονήθηκε από το 2012 έως το 2016, με αντικείμενο την πρόσληψη των δραματικών ειδών (συγγραφείς, κείμενα, ιδεολογικά και αισθητικά ρεύματα, θεωρία του δράματος), μέσα από τον ελληνικό περιοδικό τύπο του 19ου αιώνα. Επιχειρήθηκε μία πρώτη χαρτογράφηση του ευρέος αυτού αντικειμένου ως ακολούθως:

1. Χρονική περιοδολόγηση-ποιοτική και ποσοτική αξιολόγηση των ευρημάτων ανά δεκαετία, σε σχέση με το κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό πλαίσιο της εποχής.
2. Συνολική παρουσίαση της θεματολογίας σχετικά με το θέατρο, στα ελληνικά περιοδικά του 19ου αιώνα που είχαν αποδελτιωθεί μέχρι το Σεπτέμβριο 2014.
3. Οι μεταφρασμένοι συγγραφείς ανά εθνική γλώσσα.
4. Τα θεατρικά έργα που μεταφράζονται και η διερεύνηση της περαιτέρω πρόσληψής τους στον ελληνικό χώρο (η σκηνική ή μη παρουσίασή τους και η κριτική αντιμετώπισή τους από τον τύπο και το κοινό). Ακολούθως η κατάταξή τους: α) κατά είδος (τραγωδία ,δράμα, κωμωδία) ,β) ως προς το περιεχόμενο( ποιητικό θέατρο, θέατρο πρόζας, λυρικό θέατρο)και γ) ως προς την έκτασή τους (πολύπρακτα, μονόπρακτα, διάλογοι θεατρικοί ή θεατρόμορφοι).
5. Η προσωπικότητα των μεταφραστών και η ακολουθούμενη μεταφραστική μέθοδός τους ως προς τη χρήση της γλώσσας και την πιστή ή μη απόδοση του πρωτότυπου κειμένου.
6. Οι ιδεολογικές και αισθητικές επιρροές όσον αφορά στην πρόσληψη των ευρωπαϊκών ρευμάτων μέσω των δραματικών κειμένων.
7. Η ανάδειξη των μεταφρασμένων κριτικών δοκιμίων που συμβάλλουν στη θεωρία του δράματος και οι πιθανές συζητήσεις που αυτά προκαλούν και
8. Οι θεατρικές ειδήσεις. Η ενημέρωση του ελληνικού κοινού για το διεθνές θεατρικό γίγνεσθαι της εποχής, κυρίως μέσω των ανταποκρίσεων από τις μεγάλες πρωτεύουσες της Ευρώπης (Παρίσι, Λονδίνο κ.ά.).
Από το σύνολο των δεδομένων που προέκυψαν από την αποδελτίωση των περιοδικών δόθηκε επίσης η δυνατότητα σύγκρισης των πληροφοριών που αφορούν στη δράση του ελληνικού θεάτρου στον ελληνικό χώρο (παραστάσεις , κριτικές, συγγραφείς, ηθοποιοί κ.α.) σε σχέση με την πρόσληψη της ξένης δραματουργίας.


Ο Διονύσιος και ο αδερφός του Ανδρέας Δεβάρης υπήρξαν σημαντικές προσωπικότητες των αρχών του 20ού αι. Ο Ανδρέας έδρασε ως ηθοποιός, ζωγράφος, μυθιστοριογράφος αλλά και αθλητής ενώ ο Διονύσιος, εκτός από ηθοποιός ήταν θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης και δημοσιογράφος. Ο Διονύσιος Δεβάρης, δραστηριοποιήθηκε συστηματικότερα στη θεατρική τέχνη: στις αρχές του 20ού αι. πρωτοεμφανίστηκε ως «μύστης» της «Νέας Σκηνής» του Κ. Χρηστομάνου, το 1909 βρέθηκε στο Παρίσι ενταγμένος στο θίασο του Raymond Duncan ερμηνεύοντας τον Ορέστη στην «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή και την επόμενη χρονιά με τον ίδιο θίασο περίοδευσε στις Η.Π.Α., όπου και παρέμεινε για να σπουδάσει αγγλική φιλολογία. Πρωτοστάτησε στις διαδηλώσεις κατά της «Ηλέκτρας» του Hofmannsthal, η οποία παιζόταν το 1910 στη Νέα Υόρκη, θεωρώντας ότι βεβηλωνόταν το αρχαίο ελληνικό θέατρο. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα εργάστηκε ως αρχισυντάκτης αθηναϊκών εφημερίδων και παράλληλα άρχισε να συγγράφει θεατρικά έργα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 συνεργάστηκε με το Σωκράτη Καραντινό και το 1934 ίδρυσε με τον Κάρολο Κουν και το Γιάννη Τσαρούχη τη «Λαϊκή Σκηνή». Υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής των Duncan, των Σικελιανών και της Δελφικής Ιδέας, ενώ παράλληλα μέσα από την αρθρογραφία του συχνά διατύπωνε θέσεις και κρίσεις για την αναβίωση του αρχαίου δράματος.