Αθλητισμός και καπιταλισμός. Η κατά τον Jean-Marie Brom δομική τους αναλογία

Citation:

Γογγάκη Κ. Αθλητισμός και καπιταλισμός. Η κατά τον Jean-Marie Brom δομική τους αναλογία. Monthly Review . 2010;63(128):125-136.

Abstract:

(2010). Αθλητισμός και καπιταλισμός. Η κατά τον Jean-Marie Brohm δομική τους αναλογία.

Σύμφωνα με τον Jean-Marie Brohm, τον μεγαλύτερο υποστηρικτή της ριζοσπαστικής κριτικής του αθλητισμού στη Γαλλία, η ανάπτυξη του αθλητισμού συνδέεται στενά με εκείνην της καπιταλιστικής βιομηχανικής εκμηχάνισης. Ο σύγχρονος αθλητισμός θα μπορούσε μάλιστα να θεωρηθεί ως η τυπική σωματική δραστηριότητα μιας βιομηχανικής κοινωνίας, καθώς αντανακλά τα θεμελιώδη γνωρίσματά της, τα οποία είναι:

α). Ο εμπορευματικός αθλητισμός.

β). Η εκλεκτική κατάταξη.

γ). Το αθλητικό ‘προϊόν’ ως κριτήριο της παραγωγής.

δ). Η ελιτίστικη επιλογή των αθλητών.

ε). Η επίδοση ως αποτέλεσμα της ‘τεχνικοποίησης’ του αθλητικού έργου.

στ). Η αύξηση της σωματικής αποδοτικότητας ως αποτέλεσμα της τεχνικής αποδοτικότητας.

ζ). Η ‘εκμηχάνιση’ της ανθρώπινης προσωπικότητας.

η). Η δέσμευση και αλλοτρίωση του προσωπικού χρόνου.

θ). Ο κατακερματισμός της ανθρώπινης ολότητας.

ι). Η εξωτερίκευση των αθλητικών ικανοτήτων.

κ). Η αλλοτρίωση του σύγχρονου πρωταθλητή και η μηχανιστική ηθική των προτύπων επιτυχίας.

Η αλλοτρίωση ή αποξένωση του ανθρώπου βρίσκει τέλεια εφαρμογή στην περίπτωση του σύγχρονου αθλητή και του έργου του. Πίσω από το μυϊκό έργο, πλέον, έχει κατασκευασθεί μια μηχανή, ανθρώπινη, αλλά, πάντως, μηχανή. Όλα λειτουργούν όπως ένα ρολόι ακριβείας, ενώ ο αθλητής έχει μετατραπεί σε εξάρτημα μιας ολόκληρης βιομηχανίας, η οποία στήνεται δίπλα του για να χρησιμοποιήσει το δικό του έργο και να κερδίσει από αυτό. Αυτό που μετράει για την κοινωνική καταξίωση είναι το σελοφάν της επιτυχίας. Τα πρότυπα που δημιουργεί το συγκεκριμένο σύστημα αξιών μπορεί προσωρινά να προκαλούν κάποια ικανοποίηση, αλλά, στην ηθική τους βάση πάσχουν, και αποπροσανατολίζουν την κοινωνία. Η αλλοίωση της πραγματικότητας που βιώνει η κοινή γνώμη, ανάγει τα ασήμαντα γεγονότα που συνιστούν οι αθλητικές συναντήσεις σε ζητήματα μείζονος σημασία, και τον μισθοφόρο-αθλητή σε επί μηχανής θεό. Οι αληθινές αξίες δεν επιβεβαιώνονται, ωστόσο, μέσω της υπερβολής και της προβολής, αλλά μπορεί να είναι σιωπηλές, μακροπρόθεσμες και πολύπλευρες. Η ενασχόληση που διαθέτει χαρακτηριστικά εξαναγκασμού και ανελευθερίας, ακόμη κι αν οδηγεί σε οποιοδήποτε ‘επιτυχές’ αποτέλεσμα, δεν μπορεί να συνιστά κοινωνικό πρότυπο, καθώς πρόκειται για αλλοίωση της ανθρώπινης φύσης. Η κοινωνία που δημιουργεί και αποδέχεται τέτοια πρότυπα, θα πρέπει, επομένως, ν’ αποκτήσει επίγνωση του εαυτού της, αναζητώντας βαθύτερα τους ιδεολογικούς παράγοντες που προξενούν τη νοσηρότητά της.