Citation:
Abstract:
(2004). Γογγάκη Κ., Η αθλητική αξία κατά τους αρχαίους στοχαστές.
Επτά Ημέρες, Ένθετο αφιέρωμα, με θέμα «Ολυμπιακοί Αγώνες και Λογοτεχνία», Η Καθημερινή, Κυρ. 23 Μαΐου, 8-11.
Η νίκη στους Ολυμπιακούς Αγώνες αποτελεί για τη συνείδηση του αρχαίου κόσμου μια σημαίνουσα αξία, και γι’ αυτό απολαμβάνει της αναγνώρισης του συνόλου της κοινωνίας (Πίνδαρος, Σόλων, Σωκράτης, Πλάτων, Αριστοτέλης). Παρά τη γενική αποδοχή της αθλητικής αξίας, ωστόσο, κατά τη διάρκεια της αρχαιότητας εκφράστηκαν και ορισμένες αρνητικές εκτιμήσεις εναντίον των αθλητών και των αγώνων, από έναν αριθμό αρχαίων Ελλήνων στοχαστών και συγγραφέων. Το μέτρο, το βάθρο στο οποίο στηρίχτηκε ο κλασικός πολιτισμός, οδήγησε στη σωματική και στην ψυχική εναρμόνιση. Η σωματική άσκηση, όμως, ενίοτε ξεπερνούσε το μέτρο, χωρίς να συνοδεύεται δηλαδή και από μιαν αντίστοιχη ψυχική καλλιέργεια. Ο ιδιαίτερος τρόπος της ζωής των αθλητών, εξάλλου, ορισμένες φορές προκαλούσε το δημόσιο αίσθημα, ενώ και η απόδοση τιμών στους αθλητές έφτανε κάποτε σε όρια υπερβολής, με αποτέλεσμα να υπερτονίζεται η αξία της σωματικής ρώμης σε σύγκριση με τη σημασία της πνευματικής. Η υπέρμετρη αναγνώριση της αγωνιστικής νίκης λειτουργούσε κάπως, και ως κίνητρο στη συνείδηση ορισμένων αθλητών, για την υπερβολική ενασχόλησή τους με τον αθλητισμό, με στόχο την ανταλλαγή της αξίας με το όφελος, είτε αυτό αφορούσε σε πολιτικό, είτε σε οικονομικό, είτε και σε κοινωνικό επίπεδο. Τα φαινόμενα αυτά ήταν μεμονωμένα κατά την αρχαιότητα, απασχόλησαν πάντως ένα μέρος της διανόησης της εποχής, από το οποίο ασκήθηκε ιδιαίτερη κριτική. Σε ορισμένες, μάλιστα περιπτώσεις, όπως ο Ξενοφάνης ή ο Ευριπίδης, ο Διογένης, η κριτική κατά των αθλητών υπήρξε δριμύτατη, προφανώς επειδή ως άνθρωποι του πνεύματος αισθάνθηκαν ότι την ίδια στιγμή που η πολιτεία αναγνώριζε υπέρμετρα την σωματική ρώμη, δεν αναγνώριζε με τον ίδιο τρόπο την προσπάθειά τους η οποία απέβλεπε στο κοινό καλό.