Οι ελληνοδανικές σχέσεις και οι νεοελληνικές σπουδές στη Δανία

Citation:

Γογγάκη Κ. Οι ελληνοδανικές σχέσεις και οι νεοελληνικές σπουδές στη Δανία. Πόρφυρας. 1999;89:306-316.

Abstract:

Η εργασία διερευνά τα κίνητρα ανάπτυξης των Ελληνοδανικών σχέσεων από τα μέσα περίπου του 17ου αιώνα, όταν η Δανία άρχισε εμπορικές σχέσεις με το Λεβάντε, μέχρι σήμερα. Τα ισχυρά κίνητρα που υποκίνησαν τον Δυτικοευρωπαϊκό κόσμο να έρθει σε επαφή με τη σύγχρονη Ελλάδα ήταν κυρίως το κλασικό παρελθόν της και η αρχαιολατρία που αναπτύχθηκε από τα μέσα του 18ου αιώνα. Σημαντικά, όμως, υπήρξαν και τα θρησκευτικά κίνητρα (όπως η γνωριμία του Christian Bastholm, Δανού εκκλησιαστικού διαφωτιστή, με τον Αδαμάντιο Κοραή, ή η προσπάθεια για συνεργασία της ευαγγελικής και ορθόδοξης εκκλησίας), η άνθηση του δυτικοευρωπαϊκού εμπορίου στη Μεσόγειο, και, ιδίως, τα πνευματικά και καλλιτεχνικά κίνητρα, τα οποία έθεσαν τις βάσεις του φιλελληνισμού στη Δανία.

            Στην εργασία γίνεται εκτενής αναφορά των Δανών περιηγητών στην Ελλάδα που από τις αρχές του 19ου αιώνα, με μια διάθεση φιλολογική και αρχαιολογική –όπως συνέβη και με τους άλλους Ευρωπαίους- εκδηλώνουν το ενδιαφέρον τους για την Ελλάδα. Μεταξύ αυτών ο Peter Oluf Brøndsted, πρωτεργάτης της καλλιέργειας του ενδιαφέροντος για την κλασική παράδοση στη Δανία, ο «παραμυθάς» Hans Christian Andersen, οι αδελφοί Hans Christian και Theophilus Edward Hansen, αρχιτέκτονες σημαντικών κτισμάτων, όπως του Πανεπιστημίου, της Μητρόπολης Αθηνών, της Ακαδημίας, της Βιβλιοθήκης, του Ζαππείου.

            Το 1864 φθάνει στην Αθήνα ο πρώτος Δανός νεοελληνιστής, ο φιλόλογος Jean Pio, βασικός συντελεστής της καλλιέργειας της νεοελληνικής φιλολογίας στη Δανία. Τριάντα χρόνια μετά το θάνατό του μεγάλο ενδιαφέρον για τη νεοελληνική φιλολογία θα υπάρξει από τον καθηγητή Carsten Høeg, ενώ λίγο μετέπειτα τα πολιτικά θέματα της Ελλάδας αντανακλώνται στον τύπο. Γίνονται μεταφράσεις νεοελληνικών έργων, ενώ από το 1960 εισέρχεται δυναμικά στο χώρο της μετάφρασης του νεοελληνικού έργου (Παλαμά, Θεοτοκά, Καζαντζάκη, Μυριβήλη) ο  Ole Wahl Olsen, ο μεταφραστής που θα κάνει γνωστό τον Αντώνη Σαμαράκη σε όλο τον κόσμο. Το 1964 οι γάμοι του τέως βασιλιά Κων/νου με τη βασιλόπαιδα της Δανίας Άννα-Μαρία δυναμώνει όπως είναι φυσικό το ενδιαφέρον για την Ελλάδα, το οποίο παρέμεινε και μετά τη φυγή του τέως.  Ο Olsen αποτελεί και ιδρυτικό μέλος της «Komiteen for Demokrati Greakenlan», της Επιτροπής που αγωνίστηκε για την ηθική και οικονομική στήριξη των Ελλήνων στην Ελλάδα επί Χούντας. Η ευαισθητοποιημένη σε θέματα δημοκρατίας και ελευθερίας Δανία ανέλαβε πολλές πρωτοβουλίες για την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα.

Στη Δανία, χώρα με δυνατή κλασική παράδοση, δεν ήταν εύκολη η δημιουργία νεοελληνικής κατεύθυνσης σπουδών. Τελικά στη χώρα αυτή συνέβη ό,τι και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Το πέρασμα στη νεότερη Ελλάδα και στη γραμματεία της θα γίνει μέσα από εκείνους που είχαν βαθιά γνώση της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Η εργασία, περαιτέρω διερευνά τη συγκρότηση θεσμοθετημένων ακαδημαϊκών νεοελληνικών σπουδών, το φιλοσοφικό πλαίσιο των σπουδών, την απήχηση των σπουδών αυτών στη Δανική κοινωνία, καθώς επίσης τις τάσεις και τα ιδεολογικά ρεύματα που επικρατούν στις εκδόσεις των νεοελληνικών κειμένων στη Δανία.