http://www.dardanosnet.gr/book_details.php?id=1041Κωδικός καταλόγου: 402089 ISBN: 978-960-402-089-7 1η ανατύπωση Απρίλιος 2005 (1η έκδοση, Μάιος 2003) 14 x 21 σελ. 451 Κωνσταντίνα Γογγάκη Αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων για τον Αθλητισμό (Οι) Εκδόσεις: Τυπωθήτω Περίληψη.  Ο αθλητισμός, αποτελώντας ένα τμήμα της κοινωνικής ζωής, επηρεάζει την κοινωνία και επηρεάζεται απ' αυτήν. Έτσι, ο κλασικός αθλητισμός, συνιστώντας μιαν έκφανση της εποχής της ακμής, αντανακλά μιαν από τις πιο δυναμικές πτυχές αυτής της περιόδου. Η σημασία του αθλητισμού, ο πολυσήμαντος ρόλος του, η αγωνιστική νίκη που αποτύπωνει το κλέος και το κύδος των ανδρών, η συγκίνηση του αθλητικού θεάματος, συνδέονται με μερικές από τις καλύτερες στιγμές του δημιουργικού ανθρώπινου πνεύματος. Εκτός, όμως, από την θετική υπάρχει και η αρνητική όψη του αρχαίου αθλητισμού, η οποία επικρίθηκε και καυτηριάστηκε, χωρίς, ωστόσο, να επηρεάσει την εκ μέρους της αρχαίας κοινωνίας αποδοχή του αθλητικού γεγονότος, και η οποία αρνητική όψη επιβεβαιώνει τελικά, εκ του αντιθέτου, τη διαχρονική αξία του μέτρου και της ψυχικής και σωματικής εναρμόνισης. Αυτήν την διττή προσέγγιση, των φωτεινών και των σκοτεινών πλευρών του αρχαίου αθλητισμού, επιχειρεί η παρούσα εργασία, λαμβάνοντας υπ' όψιν τις πηγές της κλασικής παράδοσης. Με τον τρόπο αυτό ξετυλίγεται ένα πλούσιο υλικό, που αποκαλύπτει τις αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων για τον αθλητισμό, από τον Όμηρο, τον Τυρταίο, τον Πίνδαρο και τον Πλάτωνα, έως τον Γαληνό, τον Φιλόστρατο, τον Παυσανία και τον Λιβάνιο, ενώ, παράλληλα, γίνεται αναφορά σε ορισμένους Ρωμαίους συγγραφείς. Από τη γενική αξιολόγηση του αρχαίου αθλητισμού και τις αντιστοιχίες του στο σύγχρονο αθλητικό γίγνεσθαι, εντέλει αποδεικνύεται πως ο λόγος περί ηθικής και μέτρου στον αθλητισμό είναι όχι μόνον διαχρονικός, αλλά, σήμερα, άκρως αναγκαίος και επίκαιρος. Περιεχόμενα.  Πρόλογος Ανδρέα Μάνου || Εισαγωγή || Οι αθλητικοί αγώνες στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια: Μια συγκριτική θεώρηση || Η αγωνιστική νίκη ως αξία στις πινδαρικές ωδές || Η σημασία της νίκης μέσα από τον τύπο του ηττημένου αθλητή κατά τον Πίνδαρο || Προσέγγιση των Πυθίων αγώνων δια της αγγελικής ρήσης στην "Ηλέκτρα" του Σοφοκλή || Η κατά Πλάτωνα "Περί Γυμναστικής" διδασκαλία || Το στεφάνι του νικητή των αγώνων και οι ηθικοί συμβολισμοί του || Το νόημα της ολυμπιακής νίκης στην κλασική αρχαιότητα || Η πολιτισμική αξία των αρχαίων ολυμπιακών αγώνων || Μορφές βίας στα αρχαία αθλήματα || Επικριτικοί λόγοι κατά του αρχαίου αθλητισμού || Γενική βιβλιογραφία || Ευρετήριο ονομάτων || Ευρετήριο εννοιών.

Η έρευνα εστιάστηκε στην καταγραφή: -των αθλητικών συνηθειών των μαθητών Δημοτικού-Γυμνασίου-Λυκείου, -των απόψεών τους για την επάρκεια της απαιτούμενης αθλητικής υποδομής στην περιοχή μόνιμης διαμονής τους και στο σχολικό τους χώρο, -της κατανομής του ελεύθερου χρόνου για αθλητικές δραστηριότητες,  - των εκφρασμένων αντιλήψεών τους για το μάθημα της Φυσικής Αγωγής και για τη σχέση σχολείου - αθλητικών δραστηριοτήτων.

Το στεφάνι του νικητή των αγώνων υποδηλώνει την ύπαρξη παλαιών δοξασιών, που κατά την μακρινή πορεία του χρόνου έλαβαν άλλες μορφές ή απωθήθηκαν στο υποσυνείδητο της ανθρωπότητας. Η καταγωγή τους ανάγεται στο βαθύ παρελθόν, τότε που ο πρωτόγονος άνθρωπος ανέπτυσσε τις διάφορες λατρείες στην βάση οτι όλα τ’ άψυχα έχουν ψυχή, κι επομένως το δέντρο και συνεπώς το κλαδί έχουν και μπορούν να μεταδώσουν την θετική δύναμή τους. Οι διάφορες μαγικές και ανιμιστικές θεωρίες γρήγορα ενσωματώνονται στις αγροτικές τελετές που ως σκοπό είχαν την γονιμότητα και την ευφορία της γης. Με την επίδραση του ορθολογικού στοιχείου πάνω στο μαγικό και στο μεταφυσικό, οι δοξασίες αυτές μεταβάλλονται, προσδίδοντας στο στεφάνι και τα κλαδιά ορισμένων δέντρων, όπως η ελιά και η δάφνη, έναν χαρακτήρα ιερό. Έτσι στις ήδη υπάρχουσες δοξασίες κυριαρχούν οι θρησκευτικές αντιλήψεις, του εξαγνισμού και της κάθαρσης, ηθικές αξίες που μεταδίδονται μέσω του ιερού στεφανιού στον νικητή των αγώνων, ο οποίος με τον τρόπο αυτό καθαίρεται, αποκτώντας την ικανότητα επικοινωνίας με το θείον. Κατάλοιπα αυτών των αντιλήψεων επιβιώνουν σήμερα όχι μόνο στο στεφάνι του νικητή των αγώνων, αλλά και σ’ άλλα έθιμα, όπως στο στεφάνι του Μαγιού, στο στεφάνι του γάμου κ.λ.π.  

Η εργασία συνιστά μια συμβολή στην πολιτισμική αξιολόγηση των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων, καθώς είναι αδιαμφισβήτητος ο πολυσήμαντος ρόλος και η καταλυτική παρουσία των αγώνων στον δεδομένο ιστορικό χρόνο. Η πραγματοποίηση των αγώνων σε ένα ‘κέντρο’ αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό της αξιολογίας των Ολυμπίων και των άλλων μεγάλων αγώνων της αρχαιότητας, καθώς αυτοί τελούνται σε τόπους οι οποίοι αποτελούν ισχυρά λατρευτικά κέντρα, στα οποία με ενδιάμεσο την θρησκευτική λατρεία η ομάδα έρχεται σε συνάφεια με τους κοινούς θεούς. Η συνεύρεση της ομάδας στα κέντρα αυτά διαμορφώνει το πρωτογενές υλικό αυτού που θ’ αποκαλεστεί αργότερα ως συνείδηση εθνική, καθώς οι ‘εθνικές’ τελετές συνιστούν επικοινωνίες κοινοτήτων και συνύπαρξη πληθυσμών, οι οποίες κατοχυρώνουν ταυτόχρονα και μια πολιτική διαλεκτική, που με τον περίφημο θεσμό της εκεχειρίας αναμφισβήτητα καθορίζει και τον πολιτικό χαρακτήρα των Ολυμπιακών Αγώνων. Η κοινή ειρηνική και ψυχαγωγική συνύπαρξη, χωρίς να υποτιμάται και ο οικονομικός χαρακτήρας της γιορτής, προσδιορίζουν ένα πλαίσιο πολυφωνίας ικανό να δημιουργήσει και να προβάλλει υψηλές φιλοσοφικές και ανθρωπιστικές ιδέες. Ο εναγκαλισμός των αγώνων υπό της τέχνης έρχεται να εκφράσει καλλιτεχνικές και πολιτιστικές αξίες, ολοκληρώνοντας τελικά μέσω της τέχνης την αποτύπωση του κλασικού αθλητή και συνδέοντάς την με την ηθική τελεολογία.