Citation:
Abstract:
The aftermath of the Second World War is characterized by an intense intellectual activity that influences all academic fields: literature, art, philosophy…Greece, a small, devastated country, just emerging out of a long, bitter Civil War, contributes to that intellectual movement with whatever meager means possible. However, this intellectual progress is closely observed and followed by the majority of Greek scholars of the time. The Greek intelligentsia, submerged to a great extent in the French language and culture, is clearly affiliated with France which has, after all, been for centuries the hotbed of ideological currents that have drastically shaped the face of modern culture. Consequently, the lack of original creation on the part of Greece is successfully substituted by a great number of works translated from the French language. Amongst the great writers presented to the Greek readership Simone De Beauvoir holds a prominent position. De Beauvoir has enjoyed special recognition from the very start, not being overshadowed to the least by her equally brilliant partner Jean-Paul Sartre, who was one of the most eminent philosophers of his time. The current study intends, on a first level, to depict the various landmarks of the reception awaiting Simone De Beauvoir’s work in Greece. Moving on, our analysis will focus on her basic philosophic essay: The Second Sex. This work is of special interest since it has been repeatedly translated and published in Greece. It is surprising to observe that even this year a new edition of this particular book has come out. A detailed juxtaposition between the prototype and the various Greek translations will help us to observe any omissions, additions or even alterations. Bearing in mind certain vital criteria—the translators’ personalities, their target groups throughout time and the sociopolitical milieu these translations took place in—we will attempt to shed light to the underlying importance of this phenomenon. This is a research that, based on material drawn from the press, the publishing houses and the national archives, highlights the great influence this great thinker had on Greece’s ideological progress.
La période qui suit la fin de la Seconde Guerre mondiale est marquée, dans lemonde occidental, par une intense fermentation intellectuelle qui touche tous les domaines de l’esprit : la littérature, l’art, la philosophie... La Grèce, petit pays qui sort ruiné d’une longue guerre civile de quatre ans, apporte une faible contribution à ce mouvement qu’elle suit, tout de même, avec un vif intérêt. L’intelligentsia grecque, formée pour la plupart dans la langue et la culture françaises, est particulièrement tournée vers la France, foyer, depuis des siècles, de courants idéologiques qui ont façonné la physionomie de la civilisation contemporaine. Aussi, le manque d’une création originale est-il compensé par un foisonnement d’oeuvres traduites du français. Parmi les grands auteurs présentés au public grec, Simone de Beauvoir tient une place éminente. Bien que compagne de Jean-Paul Sartre, l’un des plus célèbres esprits de son époque, cette femme de lettres jouit, de prime abord, d’une reconnaissance tout à fait remarquable.
Cette étude fait état de la réception de l’oeuvre de Simone de Beauvoir en Grèce et notamment de l’accueil réservé au Deuxième Sexe entre 1949 – année de la parution de la première traduction de cet ouvrage - et 2009 – année de la publication de sa dernière version grecque. Dans une première partie l’analyse porte sur la diffusion de l’oeuvre de la philosophe et distingue deux temps forts : 1949, fin de la guerre civile sanglante amorcée au lendemain de la Seconde Guerre mondiale et 1974, année de la restauration de la République en Grèce après la chute de la junte. Ces moments de rupture avec le passé coïncident avec la parution d'une nouvelle traduction du Deuxième Sexe ce qui est significatif de sa modernité. La deuxième partie de ce travail est consacrée à l’examen des diverses traductions de cette oeuvre importante de Simone de Beauvoir : celle, fragmentaire, de 1949, presque simultanée à la publication du premier volume en France ; celle de 1958, raccourcie dans un effort de rendre l’oeuvre plus accessible au public grec ; celle de 1979, intégrale mais prenant appui non pas sur le texte français mais sur la traduction américaine ; celle, enfin, de 2009, qui est d’ailleurs la plus fidèle à l’original. Inséparables des questions de réception, ces textes accompagnés de notes et d’avant-propos font surgir des questionnements sur la complexité des transferts culturels. En somme, à l’appui de documents puisés dans la presse, chez les éditeurs, aux Archives Nationales, la recherche révèle l’impact important de la pensée beauvoirienne sur l’évolution des idées dans notre pays.
H περίοδος που ακολουθεί το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου σημαδεύεται, στον δυτικό κόσμο από μια έντονη πνευματική ζύμωση που αγγίζει όλους τους τομείς του πνεύματος: τη λογοτεχνία, την τέχνη, τη φιλοσοφία… Η Ελλάδα, μικρή χώρα, που εξέρχεται ρημαγμένη από ένα μακροχρόνιο εμφύλιο πόλεμο, συνεισφέρει με τα πενιχρά της μέσα σε αυτή την κίνηση την οποία ωστόσο παρακολουθεί με ζωηρό ενδιαφέρον. Η ελληνική ιντελλιγγέντσια, διαποτισμένη σε μεγάλο βαθμό με τη γαλλική γλώσσα και κουλτούρα, είναι στραμμένη προς τη Γαλλία, η οποία από εδώ και αιώνες υπήρξε η εστία ιδεολογικών ρευμάτων που διαμόρφωσαν τη φυσιογνωμία του σύγχρονου πολιτισμού. Επομένως, η έλλειψη πρωτότυπης δημιουργίας αντισταθμίζεται από ένα μεγάλο αριθμό έργων μεταφρασμένων από τα γαλλικά. Ανάμεσα στους μεγάλους συγγραφείς που παρουσιάζονται στο ελληνικό κοινό, η Σιμόν ντε Μπωβουάρ κατέχει μια εξέχουσα θέση. Αν και σύντροφος του Ζαν-Πωλ Σαρτρ, ενός από τα επιφανέστερα πνεύματα της εποχής, η γυναίκα αυτή των γραμμάτων απολαμβάνει ευθύς εξαρχής μία ιδιαίτερη αναγνώριση. Η παρούσα μελέτη προτίθεται, σε ένα πρώτο επίπεδο, να σκιαγραφήσει τους διάφορους σταθμούς της πρόσληψης του έργου της Σιμόν ντε Μπωβουάρ στην Ελλάδα. Στη συνέχεια, η ανάλυσή μας θα επικεντρωθεί στο βασικό φιλοσοφικό της δοκίμιο: Το Δεύτερο φύλο. Το έργο αυτό παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον διότι γνώρισε επανειλημμένες μεταφράσεις και εκδόσεις στην Ελλάδα. Ακόμα και εφέτος κυκλοφόρησε μια νέα μετάφραση. Μία λεπτομερής αντιπαραβολή ανάμεσα στο πρωτότυπο και στις διάφορες ελληνικές μεταφράσεις θα μας οδηγήσει στο να εντοπίσουμε τις παραλείψεις, τις προσθήκες και τις αλλοιώσεις. Ξεκινώντας από ορισμένα κριτήρια – την προσωπικότητα των μεταφραστών και μεταφραστριών, το εκάστοτε κοινό τους και τις ιστορικές στιγμές όπου πραγματοποιήθηκαν αυτές οι μεταφράσεις – θα προσπαθήσουμε να φωτίσουμε την βαθύτερη σημασία αυτού του φαινομένου. Πρόκειται για μία έρευνα η οποία, στηριζόμενη σε υλικό που έχει αντληθεί από τον τύπο, από τους εκδοτικούς οίκους από τα εθνικά αρχεία, αναδεικνύει την μεγάλη επιρροή της στοχάστριας αυτής στην κίνηση των ιδεών στη χώρα.