Citation:
Abstract:
(2009). Η συμβολή της ‘Ολυμπιακής Παιδείας’ στην αντιμετώπιση της παραβατικότητας των νέων.
Η νεολαία, διαχρονικά, δεν είναι μόνο αντικείμενο διαπαιδαγώγησης, αλλά και υποκείμενο δράσης, με ιδιαίτερες επιδιώξεις και επιθυμίες. Η καθημερινότητα και ο δυτικός πολιτισμός αποδεικνύουν, μάλιστα, πως η σύγχρονη νεολαία είναι εκτεθειμένη σε μια πληθώρα ατομικών και κοινωνικών προβλημάτων, τα οποία κάθε νέος αντιμετωπίζει με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει ο νεολαίος τα προβλήματα της πολιτισμικής κρίσης, εξαρτάται κυρίως από δύο παράγοντες: α) από την προσωπικότητα του ιδίου, και β) από το σύστημα αξιών της κοινωνίας. Ο πρώτος παράγοντας είναι αποτέλεσμα κυρίως της σχέσης του νέου με τους γονείς του, καθώς με την αποδοχή ή την απόρριψή τους αποτελούν το θετικό ή το διαλυτικό μοτίβο επάνω στο οποίο βασίζεται ολόκληρος ο ψυχισμός του. Το δεύτερο, το σύστημα αξιών, συνιστά το σύνολο των ηθικών αρχών που διέπει την κοινωνία. Εάν η τελευταία λειτουργεί με τις αρχές του σεβασμού της προσωπικότητας και της απόδοσης δικαιοσύνης, αυτές αντανακλώνται στην παιδεία της, και από εκεί στην ομάδα και το άτομο. Δια της παιδείας, επομένως, οι αξίες της κοινωνίας εξακτινώνονται σε κάθε τομέα της κοινωνικής ζωής.
Ποιός είναι, όμως, ο ορισμός της ‘παραβατικότητας’; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ειδικά της ‘εφηβικής παραβατικότητας’ και ποια φαινόμενα την επηρεάζουν; Πώς λειτουργεί το γονεϊκό πρότυπο, την ανάγκη αποκήρυξης του οποίου έχει ο νέος, προκειμένου να επιδιώξει την αυτονομία του; Πόσο έντονη είναι η δραματοποίηση (acting-out) στον έφηβο, από ποια συναισθήματα και ανάγκες κατακλύζεται, και πιο ρόλο ελέγχου μπορεί να διαδραματίσει το εφηβικό «εγώ»; (Georges Mauco (1948), De l'inconscient à l'âme enfantine: La psychologie de l'enfant dans ses rapports avec la psychologie de l'inconscientReliure inconnue). Εξάλλου, πώς επιδρά στη διαμόρφωση παραβατικών συμπεριφορών η ενδοοικογενειακή βία, η εντεινόμενη αβεβαιότητα του μέλλοντος, τα κοινωνικά αδιέξοδα που αποτυπώνονται στις αυταρχικές δομές του συστήματος, το απαιτητικό σχολικό πρόγραμμα, η ελαχιστοποίηση του προσωπικού χρόνου του μαθητή, και η αντικατάσταση των άμεσων ανθρώπινων σχέσεων με την τεχνολογία; Μήπως περιορίζουν τη δυνατότητα κοινωνικοποίησης του νέου, ενώ τον εξασκούν στην αναζήτηση ατομικών λύσεων σε συλλογικά προβλήματα; Γενικά, πάντως, οι έφηβοι που εμφανίζουν απόκλιση από μία ‘αποδεκτή’ συμπεριφορά, είναι εγκλωβισμένοι οι ίδιοι στις αλυσίδες της παιδικής τους ηλικίας, όπου βίωσαν εγκατάλειψη, διακρίσεις, περιφρόνηση και κακή χρήση της εξουσίας, τα οποία και διαιωνίζουν από τη μια γενιά στην άλλη. Όταν τα παιδιά αυτά μπορέσουν να βιώσουν συνειδητά την αδυναμία και την οργή των πρώτων χρόνων της ζωής τους, δεν θα χρειάζονται πια να κρατούν σε απόσταση αυτά τα συναισθήματα και ταυτόχρονα να ασκούν εξουσία σε άλλους (Alice Miller, Das Drama des begabten Kindes, 1979, Neufassung 1994).
Η παιδεία και ειδικότερα η ολυμπιακή παιδεία μπορεί να προσφέρει ένα χώρο επούλωσης της σκληρότητας και της κακομεταχείρισης των νέων αυτών, υπό τον όρο οτι δεν λειτουργεί με αυταρχισμό και διακρίσεις, αλλά με ανθρωπισμό. Το ίδιο ισχύει και για τις αθλητικές δραστηριότητες, υπό τον όρο οτι δεν αναπαράγουν ένα αυστηρό σύστημα επιλογής και κατάταξης, αλλά εκεί αναγνωρίζεται κάθε είδους προσφορά. Η εφαρμογή της ολυμπιακής παιδείας, προϋποθέτει, εν προκειμένω, την υιοθέτηση εκ μέρους της πολιτείας μιας νέας αθλητικής ιδεολογίας, η οποία μεταξύ άλλων σημαίνει: Την αναγνώριση της μοναδικότητας του ατόμου. Την αξιοποίηση του ψυχαγωγικού και παιγνιώδους χαρακτήρα του αθλητισμού. Τον περιορισμό του κατακερματισμού του χρόνου των μαθητών. Τη βελτίωση των αθλητικών υποδομών, ώστε να μπορεί να δημιουργηθεί η αίσθηση της ομαδικότητας και της κοινότητας. Κυρίως, όμως, την αλλαγή νοοτροπίας, ώστε ν’ απαλλαγεί ο αθλητισμός από τον ψυχαναγκασμό της πρωτιάς ή την περιφρόνηση του ηττημένου, στοχεύοντας στην αποκατάσταση μιας επαφής με τη φύση, το σώμα του και την ομάδα. Οι ανταγωνιστικές και συγκρουσιακές τάσεις που αναζωπυρώνονται στις σύγχρονες κοινωνίες, ειδικά των μεγαλουπόλεων, έχει δυσμενείς έως και δραματικές επιπτώσεις στην ομαλή λειτουργία της ίδιας της κοινωνίας.
* http://www.olympic.org.cy/media/Synodoi_EOAK/21st__Session_EOAK_2009_F.pdf