(2014). Η έννοια του αγώνα και το αγωνιστικό ιδεώδες των Ελλήνων

Κατά την περίοδο της ελληνικής αρχαιότητας η ιστορία ενώνεται με το μύθο, ο συμβολισμός με την παράδοση και η εγκράτεια με την έμπνευση, σε ένα φάσμα εξαιρετικά ευρύ. Πίσω από τις εκδηλώσεις της ζωής κρύβεται, ωστόσο, η ψυχή του λαού, η οποία ως θεμελιώδη χαρακτηριστικά έχει την αγάπη προς το ωραίο, την ελευθερία και τον αγώνα. Το ελληνικό πνεύμα με τη διαρκή αγωνιστικότητα δημιούργησε τον πολιτισμό του ηθικά και αισθητικά ωραίου, καθώς και τον πολιτισμό της ελευθερίας, τις δύο μορφές πολιτισμού που χαρακτηρίζουν και την αρχαία και τη μεσαιωνική και τη σύγχρονη Ελλάδα. Από τότε που εμφανίζεται για πρώτη φορά ο Έλληνας μέχρι σήμερα διαρκώς αγωνίζεται, πότε κατά τον πόλεμο και πότε κατά την ειρήνη. Αγωνίζεται ως άτομο, αλλά και ως κοινωνικό και πολιτικό σύνολο, ως πόλη της αρχαιότητας, αλλά και ως κρά­τος μεσαιωνικό ή νεότερο, ως ομάδα και φυλή, ως οικογένεια και γένος, ως λαός και έθνος. Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι ως ‘έθνος’ οργανώθηκε μέσα στη φάση αντιπαλότητας των διαιρεμένων πόλεων που πολεμούσαν μεταξύ τους. Οι προσπάθειες, οι μάχες και οι αγώνες είναι, κατά κάποιο τρόπο, το πεπρωμένο του Έλληνα στη μακρινή του πορεία. Ειδικότερα ο όρος «αγών», έχοντας τόση ιστορία πίσω του όση και η ίδια η Ελλάδα, αποκαλύπτει το αγωνιστικό ιδεώδες της ελληνικής ψυχής.

Ο έμφυτος ατομισμός του Έλληνα, αντίθετα με ό,τι ίσχυσε για την υποτακτική προσωπικότητα του ανθρώπου της Ανατολής, τον βοήθησε ν’ ανακαλύ­ψει τη μορφή του φορέα του αγώνα, δηλαδή τον ένα άνθρωπο. Από τη στιγμή της εισόδου του στην ιστορική κονίστρα, είτε αυτή επρόκειτο για την αρχαία παλαίστρα, είτε για κάθε πεδίο δράσης όπου εκδηλώνεται ανταγωνισμός για την επικράτηση, ο άνθρωπος σταμάτησε, πλέον, να συνιστά μια αφανή μονάδα, και έγινε ελεύθερη οντότητα, συνιστώντας οργανικό µέρος του πολιτικού και κοινωνικού συνόλου. Ο ανθρωπολογικός ατομισμός των Ελλήνων, σε συνδυασμό με την κοινωνικότητά τους, γέννησε, επομένως, τον αγώνα, ως αποτέλεσμα της σύνθεσης του ατομικού και του κοινωνικού στοιχείου της ελληνικής ψυχής. Το αγωνιστικό πνεύμα αφήνει τα ίχνη του σε όλες τις πτυχές της ιστορικής ζωής, όπως δηλώνει και η διαμόρφωση από τους Έλληνες των αθλητικών αγώνων, οι οποίοι υπογραμμίζουν την καθολικότητα του αγωνιστικού φαινομένου της ελληνικής ζωής.

Το υγιές πνεύμα της άμιλλας και του αγώνα αποτέλεσε διαρκές κίνητρο νέας δημιουργίας, ήταν δηλαδή κίνητρο παιδείας. Ο ελληνικός πολιτισμός συνίσταται, εν τέλει, σε µία ισορροπία αντιθέσεων, που, όμως, δεν αποσυντίθεται όπως ίσως θα αναμενόταν, αλλ’ αντιθέτως, αυτοσυντηρείται και εξελίσσεται. Ο σύγχρονος αγώνας συνεχίζεται στα νέα πεδία της ιστορικής δράσης του ελληνισμού. Κι αν το αρχαίο ελληνικό θαύμα ως ιστορικό φαινόμενο έμεινε ανεπανάληπτο, ωστόσο ο αγώνας δεν διακόπηκε, αλλά έλαβε άλλες μορφές, τις οποίες υπαγορεύουν οι ανάγκες των νέων καιρών. Ο ουσιαστικότερος αγώνας, πάντως, σήμερα είναι ο ανθρωπιστικός, ο οποίος δίνει έμφαση στην αξία του ανθρώπου, υποστηρίζοντας πως αληθινό είναι μόνο ό,τι προάγει την ανθρώπινη ζωή και οδηγεί τον άνθρωπο στην ολοκλήρωσή του. 
***