Στο παρόν παρουσιάζεται η έρευνα ενός προγράμματος σχολικής δραστηριότητας (πολιτιστικών θεμάτων) που βασίζεται στη δημιουργία μαθητικής ραδιοφωνικής ομάδας στο 1ο Γενικό Λύκειο Ηρακλείου Αττικής και στην εβδομαδιαία παραγωγή τρίωρης εκπομπής στον Δημοτικό Ραδιοφωνικό Σταθμό, Επικοινωνία 94 Fm, με τίτλο «Σχολικά Παράσιτα». Σκοπός της έρευνας είναι η αξιολόγηση των μαθησιακών αποτελεσμάτων του προγράμματος και η βιωσιμότητα αυτών με βάση τη θεωρία της αναστοχαστικότητας, της βιωματικής-επικοινωνιακής παιδαγωγικής και της μετασχηματιστικής εκπαίδευσης. Με στοιχεία έρευνας-δράσης οι εκπαιδευτικοί από την πρώτη σχολική χρονιά παρακολούθησαν και διαμορφωτικά αξιολόγησαν την ανάπτυξη του προγράμματος, στο οποίο συμμετείχαν περισσότεροι από 300 μαθητές (το πρόγραμμα συνεχίζεται μέχρι σήμερα). Στο παρόν παρουσιάζονται συνοπτικά τα αποτελέσματα και συμπεράσματα της έρευνας από το 2010 έως 2013, τα οποία υπογραμμίζουν την υψηλή παιδαγωγική αποτελεσματικότητα του προγράμματος σε επίπεδο ανάπτυξης δεξιοτήτων πρωτίστως και δευτερευόντως απόκτησης νέων γνώσεων καθώς και τη μακροπρόθεσμη διατήρηση της γνώσης, όπως αυτή θεωρήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος με όρους κονστρουκτιβιστικής προσέγγισης της μάθησης.

Στο άρθρο αυτό γίνεται πρώτα λόγος για τη Θρησκευτική Εκπαίδευση στον ευρωπαϊκό χώρο, με ταυτόχρονες αναφορές στις διεθνείς συμβάσεις και συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης. Παράλληλα καταγράφεται και το ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο, που διέπει τα θέματα της παροχής ΘΕ, της ανάπτυξης της θρησκευτικής συνείδησης σε σχέση με τη θρησκευτική ελευθερία, καθώς και το επίκαιρο ζήτημα των απαλλαγών από το μάθημα. Καταγράφονται, ακόμα, τα επιχειρήματα που σχετίζονται με την υποχρεωτική ή μη παρουσία της ΘΕ στον δημόσιο χώρο και διερευνάται το θέμα της αναγκαιότητάς της από παιδαγωγικής, κοινωνικής και πολιτισμικής πλευράς. Γίνεται, τέλος, αναφορά στον ιδιαίτερο χαρακτήρα (επιστημονικό –παιδαγωγικό) που έχουν τα νέα Προγράμματα Σπουδών της ΘΕ (2011, 2014, 2015), τα οποία φαίνεται να αποτελούν πρόταση που μπορεί να οδηγήσει, με τις λιγότερες κατά το δυνατό αντιδράσεις ή ασυμφωνίες, σε ένα ασφαλές μέλλον για την υποχρεωτική ΘΕ στην Ελλάδα με παιδαγωγικούς όρους.

Τα επιτραπέζια παιχνίδια μπορούν να αποκτήσουν εκπαιδευτικό χαρακτήρα στο πλαίσιο των μαθημάτων του σχολείου, με σημαντικά μαθησιακά αποτελέσματα. Κατά βάση συνεργάζονται σε ομάδες μαθητές με διαφορετικό επίπεδο γνώσεων, διαφορετικά κίνητρα και ικανότητες, διαφορετικό πολιτισμικό κεφάλαιο και οικονομικοκοινωνικό υπόβαθρο, για να κατανοήσουν και να μάθουν μέσω της επικοινωνίας, που αναπτύσσεται στο πλαίσιο ενός παιχνιδιού. Στην έρευνα που παρουσιάζεται στο παρόν μελετάται η διαδικασία του παιχνιδιού στην τάξη, η λειτουργία των ομάδων, η επικοινωνία των μελών τους, καθώς και η επίτευξη των προσδοκώμενων αποτελεσμάτων του μαθήματος που διδάσκεται μέσω του παιχνιδιού. Έγινε προσαρμογή ενός επιτραπέζιου παιχνιδιού (φιδάκι) στο εκπαιδευτικό περιβάλλον της Θρησκευτικής Εκπαίδευσης (μάθημα Θρησκευτικών) στο Γυμνάσιο με σκοπό την κατανόηση και μάθηση (γνώσεις και δεξιότητες). Μελετήθηκε η εφαρμογή του σε τμήμα της Β ́, στο 1ο Γυμνάσιο Αχαρνών, τη σχολική χρονιά 2013-14 μέσω παρατήρησης, ημερολογίων, ερωτηματολογίων και κριτηρίων αξιολόγησης. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων, αφήνει πολλά περιθώρια να συμπεράνει κανείς την υψηλή παιδαγωγική-μετασχηματιστική αξία του επιτραπέζιου παιχνιδιού στη διδασκαλία.

The presentation of the findings of this article is based on an action research focused on the supportive role of the school in adolescents’ lives, whereby Religious Education’s contribution to the social and emotional development of adolescents (11-15) is combined with the evaluation of the potential offered by a constructivist approach to the learning process. The research commenced in 2012 and is now in its third year. The project is based on an intervention at a high school in an impoverished suburb of Athens and researches educational practices through interpretative-ethnographic methods. The researcher has attempted to answer the question of whether the design of the learning environments is effective not only in the learning process, but also on inter-communication and “connectedness” between the members of the learning community. The findings so far indicate a correlation between adolescents’ emotional and social wellbeing and the school’s approach to knowledge and learning methods, specifically in Religious Education classes. It is fair to say, however, that there exist ethnic, social and family components that are negatively related to a sense of “connectedness” within the school although at the same time Religious Education as a subject is, however, found to be positively related to learning community atmosphere.